گل مژه چیست؟
گل مژه یا استای (stye)، که اصطلاح پزشکی آن هوردئولوم (Hordeolum)است، برآمدگی قرمز و دردناکی می‌باشد که در لبه‌ی پلک ظاهر می‌شود. این برآمدگی ممکن است شبیه به جوش‌های آکنه باشد و هنگام لمس حساس یا دردناک شود. این پدیده زمانی شکل می‌گیرد که یکی از غدد چربی بسیار کوچک موجود در فولیکول مژه یا پوست پلک مسدود شده و دچار عفونت باکتریایی شود. اغلب این مشکل تنها یک پلک را درگیر می‌کند، اما گاهی ممکن است هر دو پلک هم‌زمان دچار آن شوند. این وضعیت شباهت زیادی به برجستگی دیگری در پلک به نام شالازیون (chalazion) دارد با این تفاوت که شالازیون معمولا در بخش داخلی پلک ایجاد می‌شود، درد ندارد و منشأ آن عفونت باکتریایی نیست. با این حال، روش‌های درمانی برای هر دو تقریبا یکسان است.
علائم گل مژه
اصلی‌ترین علامت، برآمدگی قرمز و دردناکی در لبه‌ی پلک، نزدیک به مژه‌هاست. سایر علائم احتمالی عبارتند از:
- تورم پلک (گاهی کل پلک را در بر می‌گیرد)
- ترشح از چشم
- ایجاد پوسته در امتداد پلک
- حساسیت به نور
- احساس خارش یا درد
- ریزش اشک
- احساس وجود جسم خارجی یا خراش در چشم
عوامل خطر ابتلا به گل مژه
- سابقه‌ی قبلی گل مژه
- ابتلا به بلفاریت (التهاب مزمن پلک)
- داشتن برخی بیماری‌های پوستی مانند آکنه، روزاسه یا شوره سر
- ابتلا به دیابت
- داشتن پوست خشک
- تغییرات هورمونی
- چربی خون بالا (کلسترول بد)
برای خرید عینک انواع عینک طبی کلیک کنید.
چرا گل مژه می‌زنیم؟
در بیشتر موارد، علت این عارضه به عفونت باکتریایی در غدد چربی موجود در امتداد پلک‌ها برمی‌گردد؛ غده‌هایی که نقش مهمی در حفظ رطوبت سطح چشم ایفا می‌کنند. این عارضه معمولا مسری نیست، اما مقدار کمی از باکتری می‌تواند از طریق تماس منتقل شود. به همین دلیل، رعایت نکات بهداشتی مانند شستن دست‌ها قبل و بعد از تماس با چشم و عوض کردن روبالشتی بسیار مهم است.
علت ایجاد گل مژه
گل مژه چند روز طول می‌کشد؟
این عفونت سطحی، معمولا طی یک تا دو هفته به‌طور طبیعی برطرف می‌شود، اما در مواردی که بهبود پیدا نکند، مراجعه به چشم‌پزشک ضروری است. در چنین شرایطی، تخلیه تحت نظر پزشک یا استفاده از داروهای آنتی‌بیوتیک برای کنترل عفونت ممکن است لازم باشد.
بیشتر بخوانید: عفونت چشم | علائم، درمان و پیشگیری
نحوه تشخیص گل مژه
برخی موارد این عارضه مقاوم‌تر از حد معمول هستند و به مداخله‌ی پزشکی نیاز دارند. اگر متوجه شدید دیدتان کاهش یافته یا وضعیت به‌جای بهبود، وخیم‌تر می‌شود، حتما با متخصص چشم مشورت کنید. پزشک با مشاهده‌ی ظاهر پلک و بررسی علائم، تشخیص را انجام می‌دهد و در اغلب موارد، معاینه‌ی ساده‌ی چشم برای شناسایی آن کافی است و نیازی به آزمایش‌های پیچیده نیست.
تشخیص گل مژه
درمان سریع گل مژه
اکثر گل مژه‌ها ظرف یک تا دو هفته خودبه‌خود برطرف می‌شوند. اما برای کاهش درد و تورم و تسریع روند بهبود، می‌توانید از روش‌های مختلفی استفاده کنید:
درمان خانگی گل مژه
1-استفاده از کمپرس گرم
پارچه‌ای تمیز را با آب گرم مرطوب کرده و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، روزانه ۳ تا ۵ بار روی پلک بگذارید. هر بار که کمپرس خنک شد، دوباره آن را در آب گرم خیس کنید. بعضی افراد از چای سبز کیسه‌ای گرم‌شده به‌جای دستمال استفاده می‌کنند. چای سبز خواص آنتی‌باکتریال دارد و برخی تحقیقات نشان داده‌اند که آنتی‌اکسیدان طبیعی موجود در آن می‌تواند دیواره سلولی باکتری را تخریب کند. گرچه متخصصان چشم‌پزشکی درباره‌ی تأثیر آن اختلاف نظر دارند، اما استفاده از آن بی‌ضرر است و می‌تواند به‌اندازه‌ی کمپرس گرم مؤثر باشد.
2-پاک‌سازی پلک‌ها
ترشحات چشم را به‌آرامی با محلول رقیق‌شده‌ی شامپو بچه و آب (نصف به نصف) پاک کنید. همچنین می‌توانید از دستمال‌های مخصوص پلک که در داروخانه‌ها موجود است استفاده کنید.
نکات مهم
- گل مژه را فشار ندهید یا نترکانید.
- از دست زدن یا مالیدن چشم خودداری کنید.
- تا زمان بهبودی کامل از استفاده از لنز تماسی یا لوازم آرایش چشم خودداری کنید.
3-درمان پزشکی گل مژه
اگر پس از ۴۸ ساعت مراقبت خانگی هنوز درد و تورم کاهش نیافته، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. روش‌های درمانی توسط پزشک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- برش کوچکی برای تخلیه عارضه (در مطب و تحت بی‌حسی موضعی)
- پماد یا قطره آنتی‌بیوتیک چشمی
- در صورت گسترش عفونت یا تخلیه‌ی گل مژه داخلی، آنتی‌بیوتیک خوراکی
- تزریق کورتون به داخل عارضه برای کاهش التهاب شدید پلک
4-آنتی بیوتیک برای گل مژه
بهترین آنتی‌بیوتیک به شدت عفونت، محل گل مژه (داخلی یا خارجی) و وضعیت عمومی سلامت بیمار دارد. اما معمولا از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی زیر استفاده می‌شود:
آنتی‌بیوتیک‌های موضعی (پماد یا قطره چشم)
- اریترومایسین: رایج‌ترین انتخاب، به‌خصوص برای کودکان یا افرادی که لنز تماسی استفاده نمی‌کنند.
- باسیتراسین: برای استفاده موضعی روی لبه پلک، گاهی همراه با اریترومایسین تجویز می‌شود.
- توبرامایسین یا جنتامایسین (قطره یا پماد چشمی): معمولاً برای عفونت‌های باکتریایی شدیدتر یا مقاوم به درمان اولیه استفاده می‌شود.
درمان گل مژه
1-آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی
برای موارد شدیدتر، از این آنتی بیوتیک‌ها استفاده می‌شود:
- سفکسیم یا سفالکسین: از خانواده سفالوسپورین‌ها، مناسب برای عفونت‌های پوستی.
- داکسی‌سایکلین: خصوصا در بزرگسالانی که دچار بلفاریت مزمن یا گل مژه های عود کننده هستند.
- آموکسی‌سیلین/کلاوولانات: برای موارد مقاوم یا با خطر گسترش به بافت‌های اطراف چشم.
توجه داشته باشید که هرچند این داروها رایج هستند، تجویز نهایی باید توسط پزشک انجام شود، چون شرایط پوستی، حساسیت دارویی، سن و وضعیت ایمنی فرد هم در انتخاب دارو نقش دارند.
2-بهترین پماد چشمی برای گل مژه
- پماد اریترومایسین چشمی (Erythromycin Ophthalmic Ointment): رایج‌ترین و ایمن‌ترین گزینه برای بیشتر افراد، از جمله کودکان و زنان باردار بوده و معمولا ۲ تا ۴ بار در روز استفاده می‌شود.
- پماد توبرامایسین چشمی (Tobramycin Ophthalmic Ointment): برای عفونت‌های شدیدتر یا در صورت مقاومت به اریترومایسین است و معمولا بیشتر در بزرگسالان استفاده می‌شود. ممکن است کمی سوزش ایجاد کند، اما بسیار مؤثر است.
- پماد جنتامایسین چشمی (Gentamicin Ophthalmic Ointment): یک آنتی‌بیوتیکی قوی با طیف گسترده می‌باشد که برای گل مژه‌های مقاوم یا در حال گسترش مناسب است.
بیشتر بخوانید:راهنمای کامل برای انواع قطره چشمی | کاربردها و نحوه استفاده
پیشگیری از گل مژه
- شست‌وشوی مرتب و کامل دست‌ها، به‌ویژه قبل از تماس با صورت و چشم‌ها
- شستن دست‌ها قبل و بعد از گذاشتن یا برداشتن لنز تماسی
- شستن لنزها با محلول ضدعفونی‌کننده و تمیزکننده مخصوص
- بیرون انداختن لنزهای یک‌بار مصرف یا محدود طبق برنامه پزشک
- شست‌وشوی صورت پیش از خواب برای پاک‌سازی چربی، آلودگی و مواد آرایشی
- تعویض لوازم آرایش چشم (مثل ریمل و خط چشم) هر دو تا سه ماه یک‌بار
- عدم به اشتراک گذاری لوازم آرایش چشم با دیگران
جمع بندی
برآمدگی قرمز و دردناک روی پلک می‌تواند نشانه‌ای از گل مژه باشد که اغلب با رعایت بهداشت پلک و چشم، بدون نیاز به درمان جدی، بهبود می‌یابد. با این حال، در صورت ماندگاری یا شدت یافتن علائم، مشورت با متخصص چشم ضروری است. چشم‌ها نقش کلیدی در درک و تجربه دنیای اطراف دارند. مراقبت از آن‌ها، بخشی حیاتی از سلامت کلی شماست. صاپتیک استور با ارائه خدمات تخصصی چشم‌پزشکی، همراه شما در حفظ سلامت بینایی‌تان است.
