همه چیز درباره خارش چشم، علت و درمان

معمولا در فصل بهار، گرما، عفونت و شرایط دیگر می‌تواند سبب خارش چشم شود اما خارش نشانه‌ای از یک مشکل جدی نیست.

علت خارش چشم در بزرگسالان

1-آلرژی

شایع ترین علت خارش چشم، آلرژی است. در واقع ممکن است چشمانتان به موادی در هوای آزاد در خانه یا محل کارتان و تماس با پوست پلک، حساس باشد که واکنش هیستامینی ایجاد می‌کند. هیستامین در بافت‌ها باعث گشاد شدن و انبساط رگ‌های خونی شده که این امر باعث پف‌کردگی و تورم می‌شود. علاوه بر این، نشت مایعات از رگ‌های خونی نیز به ایجاد ظاهری متورم منجر می‌شود. این آلرژن‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

مواد در فضای باز: گرده درختان، علف‌های هرز یا درختچه‌ها و گل‌ها

مواد داخل خانه: مایت‌های گرد و غبار، قارچ، کپک، ذرات ریز پوست حیوانات خانگی (شوره حیوانات خانگی)

مواد ساخته دست بشر: دود تنباکو، عطر، مواد شیمیایی و دود اگزوز

هنگام معاینه چشم، پزشک برجستگی‌های کوچکی به نام پاپیلا (papillae) را می‌بیند که اغلب نشان‌دهنده واکنش فرد به آلرژی است.

2-عفونت

• التهاب ملتحمه

شایع‌ترین نوع آن چشم صورتی یا التهاب ملتحمه (یا پوشش داخلی چشم) است. این عفونت می‌تواند در اکثر افراد رخ دهد اما بیشتر، کودکان را درگیر می‌کند.

علائم: چشمان قرمز و متورم، ترشح چرکی و پلک‌های به هم چسبیده هنگام خواب

• بلفاریت

بلفاریت به معنای التهاب پلک‌هاست و زمانی رخ می‌دهد که غدد روغنی کوچک در پایه مژه‌ها مسدود شوند. ممکن است چشمان قرمز و تحریک‌شده باشند که گاهی سخت از بین می‌رود، اما مسری نیست و معمولا بر بینایی تأثیری نمی‌گذارد. آلرژی‌ها یا شرایط پوستی مانند آکنه یا درماتیت می‌توانند این مشکل را تشدید کنند.

• خشکی چشم

اشک‌ها از مخاط، روغن، آب و پروتئین‌ها تشکیل می‌شوند. زمانی که مقدار مناسبی از این ترکیبات وجود نداشته باشد، ممکن است دچار خشکی چشم شوید که می‌تواند باعث خارش چشم نیز شود.

3-وجود جسم خارجی

یک ذره کوچک شن یا ماسه که زیر پلک گیر کند، می‌تواند مشکل ایجاد کند. اگر قطره‌های چشمی آنتی‌بیوتیک به عفونت مشکوک کمک نکنند، ممکن است چیزی مانند خاک در چشمتان باشد.

• لنزهای تماسی

گاهی چشمانتان نمی‌توانند تشخیص دهند که لنزهای تماسی باید در آنجا باشند و به دلیل مناسب نبودن اندازه لنز، آنها را به عنوان یک جسم خارجی شناسایی می‌کنند. لنزهای تماسی همچنین می‌توانند خاک یا میکروب‌هایی را جذب کنند که به عفونت منجر می‌شوند. تمیز کردن و تعویض منظم لنزها می‌تواند کمک‌کننده باشد.

4-زخم‌های قرنیه

کراتیت (زخم قرنیه)، با خشکی شدید چشم، آسیب یا عفونت همراه است که به ایجاد زخم‌های کوچک روی قرنیه منجر می‌شود. این زخم‌ها می‌توانند چشم را تحریک کرده و باعث تولید چرک و پوسته شدن و خارش چشم شوند.

علت خارش چشم در شب

• خشکی چشم

در شب، تولید اشک کمتر می‌شود و خشکی چشم افزایش می‌یابد، که می‌تواند باعث خارش، تحریک و احساس ناخوشایند در چشم‌ها شود. افرادی که از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند یا در محیط‌های خشک و کم رطوبت قرار دارند، بیشتر دچار خشکی چشم در شب می‌شوند.

• آلرژی‌ها

گرد و غبار، مایت‌های گرد و غبار یا حتی مواد آلرژی‌زا در بالش یا پتو می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک و خارش چشم در شب شوند.

بیشتر بخوانید: 5 روش درمان حساسیت چشمی + انواع آلرژی چشمی

• عدم پاک‌سازی آرایش

خوابیدن با آرایش روی چشم‌ها می‌تواند باعث مسدود شدن غدد میبومین و تحریک چشم‌ها شود.

• عفونت‌ها

برخی عفونت‌های چشمی، مانند التهاب ملتحمه (چشم صورتی) یا بلفاریت، می‌توانند در شب تشدید و باعث خارش چشم‌ها و التهاب شوند.

بیشتر بخوانید: عفونت چشم | علائم، درمان و پیشگیری

• حساسیت به مواد شوینده یا لوسیون‌ها

برخی از مواد شوینده یا لوسیون‌هایی که روی پوست یا چشم‌ها استفاده می‌شوند، می‌توانند حساسیت ایجاد کرده و در شب باعث خارش شوند.

اگر خارش چشم‌ها به طور مداوم در شب ادامه داشته باشد، بهتر است برای تشخیص دقیق‌تر و درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید.

علت خارش گوشه چشم

خشکی چشم یکی از شایع ترین علل خارش گوشه چشم در کنار سایر قسمت های چشم است. علت دیگر *اختلال غدد میبومین (MGD) است که باعث خشکی چشم، تحریک و احساس ناخوشایندی در چشم‌ها می‌شود. بیشتر مواقع، مجرای غدد میبومین مسدود شده که باعث تورم پلک‌های بالایی یا پایینی، خشکی و خارش پلک‌ها و گوشه‌های چشم می‌شود.

* اختلال غدد میبومین (MGD): غدد موجود در پلک‌ها به درستی ترشحات یا اجزای روغنی اشک‌ها را تولید نمی‌کنند.

علائم خارش چشم

• سوزش چشم
• ترشحات شفاف و رقیق
• قرمزی چشم
• عطسه
• آبریزش بینی
• چرک سبز یا زرد

درمان خارش چشم

اگرچه درمان خارش چشم بسته به علت آن متفاوت است، به طور کلی توصیه می‌شود:

از مالیدن چشم خودداری کنید

ممکن است زمانی که خارش چشم دارید، مالش آن وسوسه انگیز به نظر برسد اما به سه دلیل نباید این کار ارانجام دهید:

• در صورتی که آلرژی چشمی دارید، مالش آن با آزاد کردن هیستامین به مقدار بیشتر، احساس خارش چشم و سوزش آن را بیشتر می‌کند.
• ممکن است به اشتباه، قرنیه خود را با ناخن خراش دهید.
• مالش بیش از حد چشم می‎تواند به قوز قرنیه منجر شود که با تاری دید، دوبینی و آستیگماتیسم (انحنای نامنظم چشم) همراه است.

درمان خانگی خارش چشم

استفاده از کمپرس

برای پاک کردن چرک یا ترشحات چشم، از دستمال تمیز و گرم استفاده کرده و سپس دست‌ها را بشویید. برای تسکین خارش، دستمال تمیز و خنک را روی چشم‌ها قرار داده، ۱۰ دقیقه استراحت کرده و در صورت نیاز تکرار کنید.

اجتناب از عوامل محرک

برای خارش چشم ناشی از آلرژی، از عوامل محرک (گیاهان و …) دوری کنید و در زمان‌های اوج گرده در هوا (اواسط صبح و اوایل عصر) از بیرون رفتن خودداری کنید.

رعایت بهداشت لنزهای تماسی

دستورات چشم‌پزشک را درباره نحوه تمیز کردن و نگهداری لنزهای تماسی خود دنبال کنید. بهداشت نامناسب لنزها می‌تواند آنها را تحریک‌کننده کند و منجر به عفونت شود.

استراحت به چشم‌ها

اگر در حال تمرکز طولانی‌مدت روی کاری مانند خواندن یا استفاده از کامپیوتر هستید، هر ۲۰ دقیقه یک بار استراحت کنید. در این استراحت، به جسمی که حداقل ۲۰ فوت (حدود ۶ متر) فاصله دارد به مدت ۲۰ ثانیه نگاه کنید.

شستن روزانه چشم‌ها

به صورت روزانه چشم‌های خود را با آب و شستشو دهنده مخصوص پلک یا دستمال مرطوب مخصوص پلک تمیز کنید. اگر آرایش می‌کنید، قبل از خواب حتما آرایش خود را تمیز کنید. آرایش می‌تواند آلرژن‌ها را در بافت‌های پوست پلک به دام بیندازد و باعث تشدید واکنش آلرژیک و افزایش تحریک و التهاب در چشم‌ها می‌شوند و علائم مانند خارش، قرمزی و تورم را بدتر می‌کنند.

درمان خارش گوشه چشم

موثرترین درمان، استفاده از کمپرس گرم است که به باز شدن مجرای مسدود شده غدد میبومین کمک می‌کند و در نتیجه، جریان طبیعی ترشحات روغنی از غدد تسهیل می‌شود. این روش می‌تواند به کاهش خشکی چشم، خارش چشم، تورم پلک‌ها و سایر علائم مرتبط با این اختلال کمک کند.

درمان خارش چشم در طب سنتی

کمپرس خیار

خیار با خاصیت خنک‌کنندگی خود، تورم و التهاب را کاهش می‌دهد. خیار را برش دهید و به مدت 15 دقیقه بر روی پلک‌های بسته قرار دهید تا به تسکین خارش و کاهش قرمزی کمک کند.

قطره گل گلاب

گل گلاب خواص ضدالتهابی و آرام‌بخش دارد و به کاهش قرمزی و خارش چشم کمک کند. چند قطره گل گلاب خالص را به آرامی در چشم بچکانید یا از پنبه آغشته به گل گلاب برای پاک کردن چشم‌ها استفاده کنید.

کمپرس سرد با چای سبز

چای سبز با ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی به کاهش خارش و التهاب چشم کمک می‌کند. دو عدد چای کیسه‌ای سبز را در آب جوش خیس کنید و سپس آن‌ها را خارج کرده و در یخچال بگذارید تا سرد شوند. چای کیسه‌ای سرد شده را به مدت 10 تا 15 دقیقه روی چشم‌های خود قرار دهید. این کار به کاهش خارش و التیام پوست اطراف چشم کمک می‌کند.

عسل

عسل طبیعی خواص ضدباکتری و ضدالتهابی دارد. مقداری عسل را در آب رقیق کرده و با استفاده از پنبه روی پلک‌ها بمالید.

روغن بادام

روغن بادام به دلیل خواص مرطوب‌کننده و تسکین‌دهنده‌اش در درمان خشکی و خارش چشم مفید است. چند قطره روغن بادام را روی پوست اطراف چشم‌ها بمالید تا از خشکی و تحریک پوست جلوگیری کنید.

قطره خارش چشم

داروهای بدون نسخه (OTC)

• اشک مصنوعی

اشک مصنوعی برای تسکین خارش چشم ناشی از خشکی چشم یا تحریک لنزهای تماسی مؤثر است. همچنین می‌تواند به شستشوی مواد آلرژی‌زا از چشم کمک کند.

• قطره‌های چشمی ضدآلرژی

قطره‌هایی با آنتی‌هیستامین مانند کتوتیفن (Ketotifen) یا ترکیبات آنتی‌هیستامین/دکونژستانت مانند نفازولین (Naphazoline) /فنیرامین می‌توانند خارش ناشی از آلرژی‌های چشمی را تسکین دهند. حتما دستورات سازنده را درباره تعداد دفعات استفاده رعایت کنید.

بیشتر بخوانید: راهنمای کامل برای انواع قطره چشمی | کاربردها و نحوه استفاده

• قطره‌های ضدقرمزی چشم

قطره‌هایی حاوی تتراهیدروزولین، با کوچک کردن رگ‌های خونی سطح چشم، قرمزی را کاهش می‌دهند. این قطره‌ها ممکن است خارش را کاهش ندهند، اما قرمزی مرتبط با بسیاری از عوامل خارش چشم را برطرف می‌کنند.

اگر از این قطره‌ها استفاده می‌کنید، تنها به صورت گاه‌به‌گاه این کار را انجام دهید، زیرا استفاده بیش از حد ممکن است باعث وابستگی شود و در نهایت قرمزی بیشتری ایجاد کند.

داروهای تجویزی

• قطره‌های آنتی‌بیوتیک: برای عفونت‌های باکتریایی چشم و بلفاریت.
• قطره‌های ترکیبی آنتی‌هیستامین/تثبیت‌کننده ماست سل: مانند اولاپاتادین برای تسکین آلرژی‌های چشمی.
• قطره‌های ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID): برای کاهش خارش.
• آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی: برای درمان عفونت‌های مانند داکریوسیستیت (عفونت کیسه اشکی).
• قطره‌های استروئیدی: برای درمان خشکی چشم، آلرژی‌های فصلی، برخی عفونت‌های چشم و التهاب داخل چشم.
• جراحی: برای برداشتن جسم خارجی یا رفع آسیب.

جمع بندی

خارش چشم یک مشکل رایج است که می‌تواند به دلایل مختلفی مانند آلرژی‌ها، عفونت‌ها و استفاده از لنزهای تماسی ایجاد شود. برای درمان خارش چشم، ابتدا باید علت آن شناسایی شود. درمان‌ها شامل استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی، کمپرس گرم یا سرد، قطره‌های ضدآلرژی و درمان‌های خانگی مانند استفاده از گل گلاب یا چای سبز هستند. در نهایت، برای درمان مناسب خارش چشم‌ها، تشخیص دقیق علت و مشورت با پزشک متخصص ضروری است.