حساسیت چشمی یا آلرژی چشمی یکی از مشکلات شایع در زمینه سلامت چشم است که بسیاری از افراد را در تمام فصول سال تحت تأثیر قرار میدهد. این حالت حساسیتی که عمدتاً به عوامل آلرژیک نظیر گرده درختان، گرده گیاهان، گرد و غبار و مواد شیمیایی وابسته به هوا مرتبط است، میتواند علائمی ناخوشایند از جمله خارش، سوزش، قرمزی و ترشحات چشمی به همراه داشته باشد. در این راهنما از صاپتیک استور، به معرفی و توضیح حساسیت چشمی و آلرژی چشمی، انواع مختلف آن، علائم و عوامل موثر و همچنین راهکارهای پیشگیری و درمان آلرژی چشمی خواهیم پرداخت.
حساسیت چشمی یا آلرژی چشمی چیست؟
حساسیت چشمی یک نوع واکنش بدن به عوامل محرک است که به آن مواد آلرژن یا حساسیتزا میگویند. زمانی که چشم با عوامل تحریککننده مانند گرد و غبار، دود، گرده گیاهان، برخی از داروها، مو و پشم حیوانات در تماس باشد، واکنش دفاعی نشان میدهد. این واکنش به صورت ترشح مادهای به نام هیستامین انجام میشود که اثرات آن، گشاد شدن عروق ملتحمه و بروز علائم آلرژی چشمی هستند.
ملتحمه همان بافت پوششی سطح داخلی پلک است که از چشم در برابر اجسام خارجی و مواد حساسیتزا محافظت میکند. این بافت از رگها و سلولهای ایمنی متعددی تشکیل شده است؛ از همین رو اغلب واکنشهای دفاعی چشم در این قسمت انجام میشود.
بیشتر بخوانید: شایع ترین بیماری چشم + راهنمای دقیق تشخیص
انواع حساسیت چشمی
حساسیتهای چشمی انواع مختلفی دارند که به طور کلی شامل موارد زیر میشوند:
- آلرژی چشمی فصلی:
- بروز در زمان مشخصی از سال، به خصوص در فصل بهار و پاییز.
- علل: گرده درختان، گیاهان، قارچها و کپکها.
- آلرژی چشمی دائمی:
- در تمام طول سال حاکم رخ میدهد.
- علل: حشرات، گرد و غبار خانگی، پرهای موجود در بالش و رختخواب، شوره حیوانات خانگی، دود، کلر استخر، عطر و ادکلن، لوازم آرایشی، آلودگی هوا، مصرف برخی داروها.
- آلرژی چشمی کراتوکنژنکتیویت آتوپیک:
- شدیدترین نوع، مختص افراد مسن.
- ممکن است با اگزما و آسم همراه باشد.
- علائم: خارش شدید، سوزش، قرمزی، ترشح مایع شفاف.
- آلرژی چشمی کراتوکنژنکتیویت بهاره:
- حساسیت چشمی در فصل بهار.
- مختص افراد جوانتر، شایع در مناطق گرمسیر و خشک.
- علائم: ترشح زیاد اشک، ترشح موکوس چشمی، احساس جسم خارجی در چشم، نور هراسی.
- آلرژی چشمی مرتبط با لنز تماسی:
- ناشی از تحریک لنزهای تماسی.
- علائم: حساسیت چشمی، خارش، قرمزی.
- آلرژی چشمی پاپیلاری غول پیکر:
- ایجاد پاپیلوس (کیسههای دارای مایع) در سطح داخلی پلک فوقانی.
- علائم: ورم چشم، خارش، ترشح مداوم اشک، تاری دید، ترشح موکوسی، احساس ناراحتی از وجود لنزهای تماسی و جسم خارجی درون چشم.
هر کدام از این انواع آلرژی چشمی نیاز به تشخیص و درمان مناسب دارند، بنابراین مشاوره با یک چشم پزشک توصیه میشود.
علائم حساسیت چشمی
علائم حساسیت چشمی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس خارش یا سوزش در چشم
- تغییر رنگ چشم به سمت قرمزی
- افزایش تولید اشک و ترشح آن
- تولید موکوس (مخاط) چسبنده و شفاف از چشم
- افزایش حجم چشم یا ورم در اطراف آنها
- احساس وجود جسم خارجی یا هر نوع اشیاء غیرمعمول درون چشم
- کاهش وضوح دید و ایجاد تاری در دید
- حساسیت به نور و احساس ناراحتی در مقابل نور محیط
- افزایش ترشح مخاط از بینی که ممکن است به چشم نیز برسد.
- علائم حساسیت سیستم تنفسی که ممکن است به علائم چشمی هم انتقال یابد.
- در موارد شدید، ممکن است با تنگی نفس و آسم نیز همراه باشد.
در صورت بروز هر یک یا ترکیبی از این علائم، مشاوره با چشم پزشک یا متخصص حساسیتها توصیه میشود تا تشخیص دقیق صورت گرفته و درمان مناسب انجام شود.
چگونه از آلرژی چشمی جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از حساسیت چشمی، پیشنهاد میکنیم از راههای زیر استفاده کنید:
- به منظور به حداقل رساندن گرد و غبار در محیط خانه، با دقت بیشتری به تمیزی فضاها و سطوح بپردازید.
- اجتناب از مالش چشمها یا خاراندن آنها با دستهای کثیف.
- در صورت امکان، اجتناب از نگهداری حیوانات خانگی که ممکن است آلرژی چشمی را تحریک کنند.
- استفاده از عینک طبی به جای لنز تا حد امکان، زیرا لنز ممکن است ذرات آلرژنها را به چشم نزدیک کند.
- حفظ رطوبت مناسب در فضاها به کاهش گرد و غبار و جلوگیری از خشکی چشمها کمک میکند.
- استفاده از فیلترهای تصفیه کننده هوا در سیستم تهویه منزل یا محل کار.
- پیشگیری از تماس دستهای کثیف با چشمها به ویژه پس از لمس سطوح خارجی.
- پیشگیری از خوابیدن با آرایش چشم، زیرا ممکن است حساسیت ایجاد کند.
- به اشتراک گذاشتن لوازم آرایشی چشم با دیگران را محدود کنید.
- اطمینان از استفاده از لوازم آرایشی با تاریخ انقضای صحیح.
- انتخاب لوازم آرایشی از برندهای معتبر و با کیفیت برای کاهش ریسک واکنشهای حساسیتی.
درمان حساسیت چشمی
برای درمان آلرژی چشمی، میتوانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید:
- قطرههای حساسیت چشمی آنتی هیستامین:
این قطرهها شامل مواد آنتی هیستامین هستند که به کاهش علائم آلرژی چشمی مانند قرمزی، خارش و ورم کمک میکنند. برای دریافت اثر بهتر، باید آنها را به صورت منظم و با توجه به دستور پزشک مصرف کنید. این قطرهها معمولاً برای بزرگسالان چهار بار در روز توصیه میشوند و برای کودکان بالای سه سال مجاز هستند.
- قطرههای چشمی تثبیتکننده ماستوسیتها:
این قطرهها از ترشح هیستامین، که یک ماده بازدارنده آلرژی است، جلوگیری میکنند. زمانی که میدانید در معرض آلرژنها قرار خواهید گرفت، این قطرهها را در چشم خود بریزید تا از عملکرد آلرژنها جلوگیری کنید.
- قطرههای آلرژی چشمی کورتیکواستروئید:
این نوع قطرهها دارای ترکیبات کورتیکواستروئیدی هستند که به تسریع در کاهش علائم آلرژی چشمی از قبیل قرمزی، تورم و خارش کمک میکنند. اما برای استفاده از آنها حتماً نیاز به نظارت پزشک خواهید داشت تا از عوارض جانبی احتمالی مثل عفونت، آب سیاه یا آب مروارید جلوگیری شود.
- قطره ضد حساسیت چشم برای آرایش:
این قطرهها برای افرادی که به محصولات آرایشی چشم حساسیت دارند، طراحی شدهاند. قبل از آرایش چشم، این قطره را درون چشم خود بریزید تا از واکنش حساسیتی جلوگیری کنید.
- داروی آنتی هیستامین خوراکی:
این دسته از داروها از نوع غیر خوابآور هستند و معمولاً به کاهش خارش شدید چشم کمک میکنند. این داروها میتوانند برای آلرژی چشمی اثربخش باشند، اما بهتر است با نظر پزشک مصرف کنید تا احتمال خشک شدن چشم پس از مصرف کاهش یابد. در برخی موارد، استفاده از قطرههای چشمی اشک مصنوعی نیز توصیه میشود.
- واکسن آلرژی یا ایمونوتراپی:
این روش با تزریق مقدار کمی ماده حساسیتزا به فرد کمک میکند تا تحمل بیشتری نسبت به آلرژنها پیدا کند. این روش زمانبر است و نیاز به نظارت پزشک دارد.
همچنین، در زندگی روزمره میتوانید اقدامات پیشگیرانه زیر را انجام دهید:
– پرهیز از تماس با آلرژنها: محیط خود را از آلرژنهای ممکن پاک نگه دارید.
– استفاده از عینک خاص: در مواقعی که در معرض آلرژنها قرار دارید، از عینک محافظ استفاده کنید.
– تغذیه سالم: تغذیه سالم باعث تقویت سیستم ایمنی میشود و میتواند حساسیت را کاهش دهد.
– حفظ رطوبت: مطمئن شوید که محیط زندگی شما مرطوب و تمیز باشد.
به هر حال، قبل از هر گونه درمان یا استفاده از داروها، توصیه میشود با یک چشم پزشک متخصص مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: عفونت چشم | علائم، درمان و پیشگیری
درمانهای خانگی حساسیت چشمی
علاوه بر درمانهای پزشکی ارائه شده در قسمت قبل، شما همچنین میتوانید از برخی از راهکارهای خانگی زیر برای درمان حساسیت چشمی کمک بگیرید:
- آب ولرم و نمک:
مخلوطی از آب گرم و نمک را تهیه کنید و پارچه نخی تمیز را داخل این محلول غوطه ور کنید. سپس پارچه را بر روی چشم خود قرار دهید تا به کاهش حساسیت چشمی کمک کند.
- کمپرس سرد (یخ):
تکههای یخ را درون یک حوله قرار داده و این کمپرس سرد را بر روی چشم خود قرار دهید. این روش معمولاً به کاهش خارش چشم و تورم پلکها کمک میکند.
- کیسه چای سبز:
کیسههای چای سبز را در آب خیس کرده و سپس آنها را در یخچال خنک کنید. بعد از سرد شدن، کیسههای چای سبز را روی چشم خود قرار دهید تا از خاصیت آنتیاکسیدانی آن بهرهمند شده و حساسیت چشمی را کاهش دهید.
- روغن بابونه و نارگیل:
روغن بابونه و نارگیل دارای خواص ضد التهابی هستند. قبل از خواب، مقدار کمی از این روغنها را به آرامی به پلکهای خود مالیده و ماساژ دهید تا به درمان آلرژی چشمی کمک نمایند.
- استفاده از خیار:
خیار برای کاهش قرمزی، تورم و خارش چشم بسیار مؤثر است. حلقههایی از خیار را در یخچال خنک کنید و سپس آنها را روی پلکهای خود بگذارید تا از خواص خنککننده و ضدآلرژی آن بهرهمند شوید.
چه زمانی به چشم پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت بروز علائم حساسیت چشمی مانند خارش شدید، قرمزی پلکها، تورم و ترشح مایعات غیرعادی، بهتر است به چشم پزشک متخصص مراجعه کنید. اگر علائم مداوم و یا شدید هستند، یا اگر داروها و روشهای درمان خانگی تاثیری در روند درمان نداشتند، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام معاینات لازم مانند آزمایشها و بررسی تاریخچه پزشکی، میتواند تشخیص دقیقتری برای نوع حساسیت چشمی شما ارائه داده و برنامه درمانی مناسبی را تجویز کند. همچنین، در مواقعی که علائم همراه با درد شدید، ایجاد مشکلات در دید یا تغییر ناگهانی در وضعیت چشمی شما باشد، لازم است فوراً به پزشک مراجعه کرده و از نظرات و توصیههای حرفهای ایشان بهرهمند شوید.