سلامتی

زخم چشم و زخم قرنیه چیست؟ علائم، دلایل، پیشگیری و درمان

زخم چشم
28 آذر

زخم چشم چیست؟

زخم چشم (Eye Injury) یک اصطلاح کلی است که به هر نوع آسیب یا زخم به بافت‌های مختلف چشم (از جمله پلک‌ها، ملتحمه، قرنیه و سایر ساختارهای چشم) اشاره دارد. این نوع زخم می‌تواند به دلایل مختلف و در موقعیت‌های گوناگونی اتفاق بیفتد. در ادامه چند موقعیت شایع را در اختیارتان قرار می‌دهیم:

زخم چشم چگونه ایجاد می‌شود؟

خراشیدگی توسط جسم خارجی

وقتی در حال باغبانی یا پیاده‌روی در طبیعت هستید، ممکن است شاخه درخت یا برگ‌ها به چشم شما برخورد کنند و سطح قرنیه را خراش دهند. این نوع زخم چشم معمولا باعث سایش قرنیه (خراش سطحی) می‌شود که با درد، ریزش اشک و حساسیت به نور همراه است.

نوبت رایگان بگیر!

نذار تاری دید، لذت‌های زندگی رو ازت بگیره

ورود ذرات ریز به چشم

در محیط‌های کاری مثل کارگاه‌های ساختمانی یا نجاری، ذرات گرد و غبار، شن، فلز یا تراشه چوب ممکن است به چشم وارد شوند. اگر این ذرات ریز در چشم باقی بمانند یا به‌طور ناخودآگاه چشم را بمالید، می‌توانند زخم چشم یا خراشیدگی ایجاد کنند.

سوختگی شیمیایی

هنگام کار با مواد شوینده قوی (مانند سفیدکننده‌ها یا جوهرنمک) اگر مقداری از آن به‌طور تصادفی به داخل چشم پاشیده شود می‌توانند بافت چشم و قرنیه را بسوزانند و باعث ایجاد زخم چشم شوند. این نوع زخم معمولا دردناک و جدی است.

استفاده نادرست از لنزهای تماسی

استفاده طولانی‌مدت از لنزهای تماسی، خوابیدن با لنز، یا گذاشتن لنزهای کثیف می‌تواند باعث آسیب به سطح قرنیه و ایجاد زخم  چشم شود. لنز تماسی می‌تواند باعث ساییدگی قرنیه یا در صورت عفونت، به زخم عمیق‌تر (زخم قرنیه) تبدیل شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع عفونت چشم | علائم، درمان و پیشگیری  کلیک کنید.

ضربه مستقیم به چشم

در ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال یا ورزش‌های رزمی، ممکن است توپ، آرنج یا انگشت به چشم برخورد کند. چنین ضربه‌هایی می‌توانند به بافت‌های ظریف چشم آسیب بزنند و منجر به زخم چشم شوند.

خراشیدگی توسط ناخن یا اشیای تیز

گاهی اوقات هنگام مالیدن چشم‌ها با ناخن یا در هنگام آرایش کردن (مثل استفاده نادرست از خط چشم یا ریمل)، ممکن است ناخن یا برس آرایش به قرنیه برخورد کرده و آن را خراش دهد. این نوع آسیب معمولا سطحی است، اما در صورت عفونت می‌تواند جدی شود.

سوختگی حرارتی

قرار گرفتن در معرض حرارت زیاد مانند جوشکاری بدون محافظ مناسب یا تماس مستقیم با بخار داغ می‌تواند باعث آسیب به قرنیه و سایر قسمت‌های چشم شود.

عفونت ناشی از خراش یا زخم چشم کوچک

حتی یک خراش ساده از جسمی مانند کاغذ یا تار موی حیوان می‌تواند در صورت ورود باکتری‌ها منجر به عفونت قرنیه و زخم عفونی شود. این نوع زخم می‌تواند به زخم قرنیه تبدیل شده و در صورت بی‌توجهی خطرناک باشد.

علائم زخم چشم

درد و ناراحتی عمومی در چشم

تورم اطراف چشم یا قسمت سفید چشم

خونریزی چشم

قرمزی و التهاب

تاری دید

آب ریزش بیش از حد

حساسیت به نور (فوتوفوبیا)

احساس وجود جسم خارجی در چشم

پیشگیری از زخم چشم

همه حوادث قابل پیشگیری نیستند، اما بسیاری از آسیب‌های چشمی قابل جلوگیری هستند. مهم‌ترین کاری که می‌توانید برای محافظت از چشمان خود در برابر آسیب انجام دهید این است که از عینک آفتابی محافظ مناسب برای فعالیت خود استفاده کنید. اگر قصد انجام ورزش جدید، پروژه خانگی یا استفاده از محصولات شیمیایی را دارید، ابتدا دستورالعمل‌های ایمنی را با دقت مطالعه کنید. همچنین همیشه مراقب کودکان در هنگام استفاده از اشیاء تیز، اسباب‌بازی‌های پرتاب‌شونده و مواد پاک‌کننده خانگی باشید.

درمان زخم چشم در خانه

برای آسیب‌های شیمیایی، چشم را بلافاصله به مدت ۱۵ دقیقه با آب بشویید و سپس به اورژانس مراجعه کنید. برای سایر آسیب‌ها، قبل از اینکه خودتان سعی کنید آن‌ها را در خانه درمان کنید، با یک متخصص مشورت کنید. اگر آسیب جزئی به نظر می‌رسد، می‌توانید ابتدا با متخصص تماس بگیرید تا ببینید آیا نیاز به مراجعه حضوری است یا خیر. پس از اینکه متخصص آسیب چشم شما را ارزیابی یا درمان کرد، ممکن است تصمیم بگیرد که می‌توانید از آن در خانه مراقبت کنید. مراقبت‌های خانگی برای بهبودی آسیب‌های چشمی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

کمپرس سرد

یک کیسه یخ که در پارچه پیچیده شده را به‌آرامی روی چشم خود قرار دهید.

قطره‌های چشمی

ممکن است پزشک قطره‌های چشمی برای کمک به بهبود چشم شما تجویز کند.

تسکین درد

پزشک به شما خواهد گفت که از کدام داروهای مسکن می‌توانید استفاده کنید.

زخم قرنیه

پوشاندن چشم

ممکن است پزشک پیشنهاد دهد که در طول بهبودی، چشم خود را بپوشانید.

درمان زخم شدن سفیدی چشم

درمان زخم سفیدی چشم (که معمولا به آن زخم ملتحمه یا زخم اسکلرا گفته می‌شود) بستگی به علت آن دارد. این نوع زخم ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عفونت، آسیب فیزیکی، التهاب یا بیماری‌های خودایمنی ایجاد شود. اگر زخم چشم شما خفیف است، پزشک ممکن است استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) را توصیه کند. اما احتمالا داروهای کورتیکواستروئیدی سیستمیک مانند پردنیزون (Prednisone) را برای مدت طولانی‌تر  یعنی بین هفت تا ده روز، تجویز خواهد کرد.

اگر دوباره دچار التهاب شدید، ممکن است به کورتیکواستروئیدهای داخل وریدی نیاز داشته باشید.

اگر زخم چشم شما از نوع عفونی است، احتمالا به آنتی بیوتیک، ضد قارچ یا ضد ویروس نیاز داشته باشید.

زخم قرنیه چیست؟

قرنیه‌ها مانند شیشه جلو خودرو هستند. آن‌ها از داخل چشم‌ها در برابر دنیای بیرون محافظت می‌کنند. آسیب به قرنیه می‌تواند نقص‌هایی ایجاد کند که بیشتر در معرض عفونت‌ها و مشکلات دیگر قرار می‌گیرد. داشتن زخم قرنیه مانند داشتن ترک یا شکستگی در شیشه جلو است.

زخم‌های قرنیه یک اورژانس پزشکی هستند و نیاز به مراقبت فوری دارند زیرا می‌توانند باعث آسیب دائمی به چشم، کاهش بینایی و حتی نابینایی (خصوصاً بدون درمان) شوند. زخم قرنیه یک زخم شبیه به جراحت روی قرنیه (لایه بافت شفاف و گنبدی شکل در جلوی چشم) است که می‌توانند به دلایل مختلفی رخ دهند، اما معمولا عفونت‌ها باعث ایجاد زخم قرنیه می‌شوند.

علائم زخم قرنیه

چشم قرمز یا خون‌آلود

آبریزش چشم

درد چشم (درد متغیر از خفیف تا شدید)

احساس وجود جسم خارجی در چشم

حساسیت به نور (photophobia)

تاری دید

پلک ملتهب یا متورم (blepharitis)

علت ایجاد زخم قرنیه

علل عفونی

باکتری‌ها

ویروس‌ها

قارچ‌ها

انگل‌ها

علل غیرعفونی

صدمات چشمی (زخم چشم)

قرار گرفتن در معرض بیماری

خشکی چشم

عملکرد نادرست سیستم ایمنی

درمان زخم قرنیه

همانطور که گفته شد، زخم قرنیه می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و به این معناست که روش‌های درمانی متعددی برای آن‌ها وجود دارد. برخی درمان‌ها بسیار خاص هستند و فقط برای شرایط خاص مؤثرند. درمان‌های دیگر بیشتر عمومی هستند و علائم معمولا مرتبط با زخم‌ قرنیه را تسکین می‌دهند.

برخی از گزینه‌های درمانی رایج عبارتند از:

داروها

شامل آنتی‌بیوتیک‌ها برای زخم‌ چشم مرتبط با عفونت باکتریایی یا روش‌های مشابه برای ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها هستند. داروهای دیگر مانند کورتیکواستروئیدها بیشتر عمومی هستند و علائم زخم‌های قرنیه را درمان می‌کنند. ممکن است پزشک داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن را نیز توصیه کند.

لنزهای اسکلرال یا لنزهای بانداژی

این لنزها به محافظت از چشم‌ها در برابر آسیب‌های بیشتر کمک می‌کنند و به قرنیه‌ها زمان می‌دهند تا بهبود یابند.

تارسورافی (Tarsorrhaphy)

این درمان شامل نگه داشتن چشم بسته به مدت زمان طولانی‌تر است. برای این کار، پزشک می‌تواند چشم شما را به‌صورت فیزیکی بخیه بزند، یا از داروهایی برای فلج موقت عضلات کنترل‌کننده پلک استفاده کند. بسته نگه داشتن چشم به قرنیه شما محیط مناسب‌تری برای بهبود می‌دهد.

درمان زخم شدن سفیدی چشم

جراحی

در مواردی که زخم قرنیه بهبود نمی‌یابند، ممکن است نیاز به جراحی و در موارد شدیدتر، پیوند قرنیه ضروری باشد.

درمان‌های دیگری بسته به شرایط خاص فرد ممکن است ضروری باشند. چشم‌پزشک بهترین منبع اطلاعات در مورد گزینه‌های درمانی موجود برای وضعیت خاص شماست. همچنین می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد عوارض جانبی یا مشکلات احتمالی درمان به شما بدهد.

خوردن انگشت در چشم و خراش قرنیه

خوردن انگشت در چشم (که به آن سایش قرنیه یا زخم سطحی قرنیه نیز گفته می‌شود) زمانی رخ می‌دهد که انگشت یا هر شیء خارجی دیگری به سطح قرنیه چشم برخورد کند و باعث خراشیدگی یا آسیب به لایه اپیتلیوم قرنیه (لایه بیرونی و محافظ قرنیه) شود. این نوع آسیب معمولا سطحی است، اما اگر عمیق‌تر شود، می‌تواند به زخم قرنیه و مشکلات بیشتری منجر شود.

درمان

شستشوی چشم: چشم خود با آب تمیز یا محلول نمکی شستشو دهید و از مالش چشم خودداری کنید.

اگر چیزی در چشم شما رفته باشد، ممکن است پزشک از ابزار خاصی برای خارج کردن ذره استفاده کند. برای جلوگیری از درد، از بی‌حسی موضعی (پماد یا قطره بی‌حسی) استفاده می‌شود. اگر خراش خیلی کوچک باشد، احتمالاً نیازی به مسکن نخواهید داشت. اما اگر درد داشتید، پزشک شما احتمالاً توصیه خواهد کرد که داروی ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) خوراکی بدون نسخه (OTC) مصرف کنید. در سایر موارد، پزشک ممکن است یک مسکن موضعی (قطره یا پماد مسکن چشمی) تجویز کند.

معمولا می‌توانید مصرف دارو را زمانی متوقف کنید که یک روز کامل را بدون علائم سپری کنید. اگر بعد از سه روز بهبودی نداشتید، باید به پزشک خود اطلاع دهید. به همین دلیل چکاپ سالانه چشم از اهمیت به سزایی برخوردار است. بر روی مقاله  چرا چکاپ چشم سالانه اهمیت حیاتی دارد؟ 3 دلیل ضروری برای سلامت بینایی کلیک کنید.

برخی از گزینه‌های رایج آنتی‌بیوتیکی موضعی عبارتند از:

  1. پماد اریترومایسین (Erythromycin)
  2. قطره سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin)
  3. قطره موکسی ‌فلوکساسین (Moxifloxacin)

پارگی قرنیه چشم

اگر زخم قرنیه به اندازه کافی عمیق باشد، می‌تواند باعث ایجاد زخم کامل ضخامت قرنیه شود. در این حالت، برش به طور کامل از قرنیه عبور کرده و منجر به پارگی کره چشم (ruptured globe) می‌شود، که به معنای پارگی خود چشم است.

اگر چشمتان آسیب دید، اقدامات زیر را انجام دهید:

  1. چشم‌های خود را با آب نشویید.
  2. جسم گیر کرده را از چشم خارج نکنید.
  3. از مالش یا فشار به چشم خودداری کنید.
  4. از استفاده از آسپرین، ایبوپروفن یا سایر داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) خودداری کنید. این داروها خون را رقیق کرده و ممکن است باعث افزایش خونریزی شوند.
  5. پس از انجام این کارها، فورا به پزشک مراجعه کنید.

علائم پارگی قرنیه چشم

درد شدید

آبریزش چشم

حساسیت به نور

تار شدن یا کاهش بینایی

خونریزی (خون در چشم)

احساس وجود چیزی در چشم

درمان پارگی قرنیه چشم

برای بستن برش در چشم و کمک به جلوگیری از عفونت معمولا جراحی انجام می‌شود.

جمع بندی

چشم‌ها عضو بسیار حساس و آسیب‌پذیری از بدن هستند که نقش حیاتی در زندگی روزمره ما دارند. محافظت از چشم‌ها نه تنها برای حفظ سلامت بینایی بلکه برای پیشگیری از مشکلات جدی و غیرقابل بازگشت ضروری است. برخورد با اجسام تیز، نور شدید، آلودگی‌ها، و حتی برخی بیماری‌ها می‌توانند به راحتی به چشم آسیب برسانند و در مواردی باعث از دست دادن بینایی شوند.

بنابراین، رعایت اصول ایمنی مانند استفاده از عینک محافظ در هنگام انجام فعالیت‌های پرخطر، اجتناب از تماس با مواد شیمیایی بدون محافظت مناسب و پیگیری مراقبت‌های پزشکی در صورت بروز هرگونه آسیب یا ناراحتی، به میزان قابل توجهی می‌تواند خطر آسیب به چشم‌ها را کاهش دهد. همچنین، توجه به بهداشت چشم، استراحت مناسب و معاینات منظم توسط متخصص چشم نیز از اهمیت بالایی برخوردار است تا مشکلات چشمی به موقع شناسایی و درمان شوند.

جدیدتر خشکی چشم چیست؟دلایل، علائم و روش‌های درمان خانگی و تخصصی
بازگشت به لیست
قدیمی تر هر آنچه باید درباره فشار چشم (IOP) بدانید…

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *