تقریباً نیمی از مسائلی که باعث ضعف یا مشکل بینایی کودکان می‌شود قابل پیشگیری یا درمان هستند. کم توجهی و بی اطلاعی از این مسائل در شرایط کنونی و با وجود سیل عظیم اطلاعات کاملا ناموجه و غیر قابل قبول است. در مقاله پیش رو که توسط تیم صاپتیک استور آماده شده است، می‌توانید با علائم احتمالی وجود مشکل در بینایی کودکان بالای یک سال و نوزادان آشنا شوید.
لزوم داشتن اطلاعات از علائم وجود مشکل بینایی کودکان
چشم‌های کودکتان مدتی طول می‌کشد تا به دنیای بیرون از رحم عادت کنند. بنابراین، در اوایل تولدش ممکن است ظاهر یا عملکرد آنها به گونه‌ای که شما انتظار دارید نباشد. به طور کلی حدود یک سال طول می کشد تا بینایی نوزادان به سطح طبیعی بزرگسالان برسد و تا سه تا چهار سال رشد کامل پیدا کند. با این حال ، این موضوع ممکن است در میان نوزادان متفاوت باشد ، زیرا هر نوزادی با سرعت خاص خود رشد می کند. اما با تمام اینها مواردی وجود دارد که ممکن است حاکی از وجود مشکل بینایی کودکان باشد. در صورتی که احتمال می‌دهید مشکلاتی در چشم کودکان وجود دارد، لازم است بلافاصله توسط پزشک خانواده یا مسوول خدمات بهداشتی و درمانی معاینه شوند، به یک چشم پزشک متخصص ارجاع داده شوند و در صورت نیاز، شما را برای خرید عینک طبی بچه گانه راهنمایی نماید.
چند هشدار وجود مشکل بینایی در کودکان
اگر به علایم و نشانه های بینایی نوزادان واقف باشید به احتمال قوی خود قادر به شناسایی مشکل،خواهید بود. شناسایی مشکل بینایی کودکان در سنین پایین می تواند به درمان زود هنگام آنان کمک کند. در صورت مشاهده هر یک از علائم یا نشانه‌های زیر، پزشک کودک خود را در جریان امور قرار دهید.
1- بینایی نوزاد 40 روزه به دلیل عدم تناسب با شرایط محیطی و عادت نداشتن به روشنایی بیرون از رحم مادر، هنوز تثبیت نشده است. چشمانی که انحراف دارند دلیل بر وجود مشکل بینایی نوزاد نیستند .به مرور زمان زمانی که نوزاد طرز درست تمرکز کردن را یاد گرفت، درصورت مشاهده اختلال، نسبت به تست چشمان کودک از پزشک معالج کمک بگیرید.
2- یکی از راه‌های تست بینایی نوزاد در منزل توجه به سرعت حرکت چشمان نوزاد است. چشمانی که به سرعت از این سو به آن سو یا بالا و پایین تکان می‌خورند، می توانند مشکوک به انحراف چشم باشند.
3- اگر چشمان کودک شما حالت قرمزی دارد و این علائم را در هر دو چشم او مشاهده می کنید تا چند روز صبر کنید شاید عامل خارجی باعث عفونت یا میکروبی شدن آن شده باشد. اما اگر طی چند روزاین مشکل برطرف نشد، جهت معاینه کودک به چشم پزشک مراجعه نمایید.
4- درد چشم، خارش یا ناراحتی که توسط کودک گزارش می شود، اگر به دلیل ضربه یا برخورد حشرات ریز به چشم نوزاد نباشد، می تواند نشان از وجود معظل بینایی در کودک باشد. کودک زیر یک سال معمولا دستان خود را به سمت چشمان می برند. ممکن است علت ناراحتی چشم مربوط به این موارد باشد. اما جهت شناسایی مشکل بینایی کودکان لازم است به مسائل حیاتی کودک خود توجه زیادی داشته باشید.
5- یکی از راه‌های شناسایی مشکل بینایی کودکان مشاهده چرک یا پوسته در یک چشم یا هر دو چشم است. البته امکان دارد پوسته شدن چشم به دلایل شرایط جوی باشد . اما چرک شدنهای مداوم چیزی است که باید توسط پزشک معالج معاینه شود.
6- رنگ سفید یا سفید مایل به خاکستری در مردمک چشم نوزادان در چند ماه اول تولد طبیعی می باشد اما چنانچه این حالت به مرور برطرف نشود لازم است بیشتر حواسمان به رنگ چشم نورادان باشد رنگ سفید بر روی مردمک چشم نوزادان از علادم مشکل بینایی در نوزادان است.
علائم مشکل بینایی در نوزادان
بینایی نوزاد در یک ماهگی، هنوز تثبیت نشده است. در حالی که در ماه دوم به راحتی می تواند تمرکز کند و به چشمان مادر زل بزند. نوزادان بالای ۳ ماه قادر است اشیا، یا اسباب بازی را هنگام حرکت در وسعت دید خود با چشم دنبال یا ردیابی کند. ضربدری نگاه کردن تا این مرحله معمولا برطرف می شود. اما اگر کودک شما در این زمان قادر به تماس مداوم چشمی نیست یا نمی تواند روی یک تصویر تمرکز کند و به نظر می‌رسد قادر به دیدن نیست، پزشک کودک را در جریان بگذارید. مشکل بینایی کودکان اگر وجود داشته باشد در این ماهها قابل تشخیص است. قبل از ۴ ماهگی، انحراف چشم در اکثر نوزادان (استرابیسم) به نظر می‌رسد. ولی با این وجود در۴ ماهگی، اگر انحراف به سمت داخل یا خارج اتفاق افتاد معمولاً غیرطبیعی است. اگر با چنین علائمی روبرو شدید حتما به پزشک کودک خود اطلاع دهید.
چند هشدار وجود مشکل بینایی در کودکان بالای یک سال
اگر انحراف چشم را در کودک تشخیص داده‌اید فورا به چشم پزشک مراجعه کنید که قبل از اینکه چشمان کودک شما دچار عارضه تنبلی چشم (آمبلیوپی) گردد، او را درمان و تحت مراقبت قرار داده باشید. تنبلی چشم امکان دارد علائم خاصی نداشته باشد و کودک اطلاعی از نقض نداشته و شکایتی از امور نداشته باشد. بسیار مهم است که بینایی کودک را در چنین شرایطی کنترل کنید. برای تشخیص مشکل بینایی کودکان آزمایشات ویژه ای وجود دارد که قبل از اینکه کودک متوجه چیزی باشد می توانید عارضه را تشخیص دهد. برخی از رایج ترین مشکلات بینایی در کودکان بالای یکسال به شرح زیر هستند:
1- پتوز ( افتادگی پلک)
پلک برجسته به حفظ بینایی بهتر چشم کمک می‌کند. مشکل پتوز اگر حاد باشد، به خاطر افتادگی پلک می‌تواند دید را مسدود کند. اگر افتادگی پلک کودک شما بسیار کم است، امکان دارد جهت تصحیح بینایی نیاز به جراحی باشد.
2- آمبلیوپی (تنبلی چشم)
آمبلیوپی، بینایی ضعیف چشمی است که در کودک به طور طبیعی ایجاد می شود. اگر مشکلاتی مانند عیوب انکساری، استرابیسم (عدم تراز چشم)، افتادگی پلک یا آب مروارید تحت درمان قرار نگیرد، ممکن است در چشم کودک به آمبلیوپی تبدیل شود. یا اگر کودک برای مدت طولانی دچار(نزدیک بینی، دور بینی، استیگمات) باشد و به درستی نبیند، ممکن است بینایی خود را از دست داده و دچار «تنبلی چشم» شود. در صورتی که عیوب انکساری کودک خود را می توان با مراجعه به متخصص و خرید عینک طبی اصلاح کرد.
3- استرابیسم (چشم‌های متقاطع)
مشکل چشم های نامرتب یا ضربدری تقریبا برای 4 درصد کودکان اتفاق می افتد. در این نوع از مشکل بینایی کودکان، یک چشم ممکن است مستقیم به جلو نگاه کند در حالی که چشم دیگر به داخل، خارج، بالا یا پایین می‌چرخد. این مشکل لازم است در اسرع وقت درمان شود. اگر استرابیسم درمان نشود، مغز ممکن است چشم ضربدری را نادیده بگیرد تا از دوبینی جلوگیری کند. در این حالت فرد برای یک عمر با دید ضربدری مجبور به ادامه حیات خواهد بود.
4- عیوب انکساری (نزدیک بینی، دور بینی)
- نزدیک بینی
نزدیک بینی باعث ناتوانی در دیدن واضح تصاویر دور می‌شود. این مورد از مشکل بینایی کودکان حدود42 درصد از کودکان در سن مدرسه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نزدیک بینی ارثی است و معمولاً در دوران کودکی شروع می‌شود. نزدیک بینی زمانی ایجاد می‌شود که چشم، تصویر را به جای دید مستقیم روی شبکیه، در جلوی شبکیه متمرکز کند و باعث تاری دید دور و واضح شدن دید نزدیک شود. نزدیک بینی در سن نوجوانی بدتر شده و بعد از 20 سالگی، شروع به افزایش می‌کند. این مشکل بینایی در کودکان معمولا با عینک یا لنزهای تماسی اصلاح می‌شود.
- دوربینی
دوربینی باعث ناتوانی در دیدن واضح اشیا یا تصاویر نزدیک می‌شود. 13 درصد کودکان در سنین 6 تا 17 سال گرفتار مشکل دوربینی هستند. چشم هایپروپیک به جای تمرکز بر روی شبکیه، تصویراشیاء را در پشت شبکیه متمرکز می‌کند، که باعث تاری دید می‌شود. دوربینی نیز مانند نزدیک بینی ارثی بوده و در دوران کودکی ایجاد می‌شود. همچنین در بیشتر موارد، عوارض مربوط به دوران حاملگی یا بیماری در اوایل تولد یا ضربه به چشم، می‌تواند خطر دوربینی را افزایش دهد. عارضه دوربینی هم در کودکان بالای یکسال معمولاً با استفاده از عینک‌های اصلاحی یا لنزهای تماسی قابل اصلاح است.
5- آب مروارید
آب مروارید باعث می شود که عدسی معمولی شفاف داخل چشم کدر به نظر برسد. آب مروارید بیشتر در بین افراد مسن شایع است. اما برخی از کودکان متاسفانه با عارضه آب مروارید به دنیا می‌آیند یا در اثر جراحت به آن مبتلا می‌شوند. این مشکل بینایی کودکان با عمل جراحی کلا ریشه کن می شود.
6- سلولیت
سلولیت نوعی عفونت پلک یا حفره چشم است که توام با تب، مشکلات حرکت چشم، تورم دردناک یا برآمدگی چشم و تاری دید است. عفونت می‌تواند بلافاصله به سایر قسمت‌های بدن سرایت کند. پس لازم است به محض مشاهده این علایم پزشک معالج را در جریان مشکل قرار دهید.
7- ورم ملتحمه (تراخم چشم )
تراخم چشم یکی از رایج‌ترین بیماری‌های چشمی است که تحریک قسمت سفید چشم در اثر عفونت یا آلرژی ملتحمه است. این عارضه می‌تواند ویروسی یا باکتریایی ویا آلرژیک باشد، که بخاطر احتقان عروق خونی موجود در چشم ایجاد می‌شود. التهاب ملتحمه موجب سوزش ، ریزش اشک با ترشحات چسبناک، خارش و قرمزی چشم می شود. اصلی‌ترین مشخصه تراخم، چشم‌های متورم و صورتی رنگ است. اگر نشانه‌ایی از یک مشکل یا مجرای اشکی مسدودشده، در چشم کودک مشاهده کردید، معمولاً می‌توانید علائم را در خانه کنترل کنید. در غیر این صورت پزشک فرزندتان باید چشم‌های او را بررسی کند. گاهی اوقات پزشک این مشکل بینایی کودکان را با قطره‌های چشمی آنتی بیوتیکی معالجه می‌کند.
در نهایت:
با توجه به آن چه که در متون بالا مطالعه فرمودید اشک‌ریزی بیش از حد، قرمزی، درد، حساسیت به نور، چرک یا شوره در چشم‌های کودک همگی ممکن است نشانه هایی از مشکل بینایی کودکان باشد. یا خارش و ناراحتی می‌تواند علامت آلرژی در کودکان باشد .بنابراین لازم است درصورت مشاهده هریک از علائم و مشکلات فوق حتما مشکل را جدی گرفته و از یک متخصص با تجربه، کمک بگیرید. بدون شک معاینه چشم پزشک جواب صحیح سوالات نگران کننده شما را خواهد داد.