شایع‌ ترین بیماری چشم + راهنمای دقیق تشخیص

بیماری چشم چیست؟

بیماری‌ چشمی به شرایطی گفته می‌شود که هر بخشی از چشم یا ساختارهای اطراف آن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این بیماری‌ها می‌توانند حاد یا مزمن باشند.

* حاد به این معناست که به سرعت ظاهر می‌شوند.
* مزمن به این معناست که به تدریج پیشرفت می‌کنند و برای مدت طولانی باقی می‌مانند.
بیشترین بیماری‌ چشم در کره چشم اتفاق می‌افتد اما لزوما به آن محدود نیست چرا که بیماری چشم می‌تواند بر عضلات چشم، حفره چشم، پلک‌ها، پوست یا ماهیچه‌های اطراف آن نیز اثر بگذارد.

بیماری‌های چشمی چقدر شایع هستند؟

طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، بیش از 2.2 میلیارد نفر در جهان به نوعی درگیر اختلالات بینایی (بینایی چشم) یا نابینایی هستند. یکی از دلایلی که باعث شایع شدن بیماری چشم می‌شود این است که در واقع چشم‌ها از دیگرساختار بدن جدا نیستند. بنابراین بسیاری از مشکلات چشمی به خاطر مشکلات در دیگر قسمت‌های بدن به وجود می‌آیند یا با آنها مرتبط هستند. به همین دلیل، صدها بیماری مختلف می‌توانند روی چشم‌ها تأثیر بگذارند. بیماری‌هایی مثل دیابت یا فشار خون بالا می‌توانند باعث مشکلات چشمی مثل رتینوپاتی (retinopathy) یا آسیب به عروق خونی چشم شوند.

انواع مختلف بیماری چشمی چیست؟

انواع مختلفی از بیماری‌ چشمی وجود دارد، اما چند راه اصلی برای سازماندهی آنها وجود دارد:

ساختار

تاثیر آنها بر قسمت یا قسمت های مشخص از چشم

علت زمینه ای

بیماری‌های اولیه چشم، از خود چشم شروع می‌شود. بیماری‌های ثانویه چشم به دلیل وضعیتی در قسمت های دیگر از بدن شما اتفاق می‌افتد که بعدا چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

اثر

علائم آنها چیست و چه عملکردهایی را تحت تأثیر قرار می‌دهند یا مختل می‌کنند؟

مدت زمان

بیماری‌های حاد چشم، مانند عفونت‌های چشم، بسیار کوتاه مدت هستند. اما بیماری‌های مزمن چشم می‌تواند ماه‌ها، سال‌ها یا حتی تا دوران پیری طول بکشد.

امراض چشم

در این بخش، به بررسی شایع‌ترین بیماری‌ چشمی می‌پردازیم. این بیماری‌ها می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و ممکن است بر اثر عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، محیط، عادات زندگی و شرایط پزشکی دیگر ایجاد شوند.

آب مروارید (Cataracts)

در این بیماری ممکن است حس کنید که دارید از یک پنجره کثیف به دنیا نگاه می‌کنید. این بیماری چشم می‌تواند با گذشت زمان پیشرفت داشته باشد و باعث بدتر شدن دید شما شود.
آب مروارید نواحی کدری است که روی عدسی چشم ایجاد می‌شوند. لنز چشم یک ساختار شفاف و انعطاف پذیر است که بیشتر از پروتئین‌ها (کریستالین‌ها / Crystallin) ساخته شده و با متمرکز کردن نور در قسمت پشتی چشم، کمک می‌کند تا بتوانید ببینید. با افزایش سن، پروتئین‌های موجود در لنز شما تجزیه می‌شوند و لکه‌های کدر تشکیل می‌دهند که بر بینایی تأثیر می‌گذارد.

علائم آب مروارید

• تغییرات بینایی و تاری دید (در حدی که لنز تماسی و عینک هم کمک نمی‌کند)
• درخشش یا تابش نور ( خصوصا هنگام رانندگی در شب. بسیاری از مردم می‌گویند که در شب، نور چراغ‌های اتومبیل‌ها آن‌ها را دیوانه می‌کند و نمی‌توانند به خوبی ببینند)
• تغییر در نحوه دیدن رنگ‌ها
• حساسیت به نور شدید خورشید، چراغ یا لامپ

علت ایجاد آب مروارید

1. ژنتیک (به میزان 35 تا 50 درصد)
2. وارد شدن ضربه شدید به چشم
3. عوامل محیطی مثل: استعمال دخانیات، مصرف الکل و کورتیکواستروئید (چه به صورت داروی خوراکی و چه به صورت قطره)

انواع مختلف آب مروارید

آب مروارید کودکان

می‌تواند مادرزادی باشد و معمولا ناشی از عوامل ژنتیکی یا عفونت‌های دوران بارداری مانند سرخجه است.

آب مروارید آسیب زا

می‌تواند ناشی از آسیب‌های فیزیکی، حرارت یا اشعه‌های مضر باشد.

آب مروارید ثانویه

به دنبال بیماری‌های دیگر یا درمان‌های خاص، مانند دیابت، استروئیدها یا جراحی‌های قبلی ایجاد می‌شود. این نوع آب مروارید معمولا به دلیل تغییرات در بافت عدسی یا عفونت‌ها به وجود می‌آید

آب مروارید مرتبط با سن

به تدریج به دلیل تغییرات طبیعی در ساختار عدسی و از دست دادن پروتئین‌های آن در افراد سالمند (معمولا بالای 60 سال) ایجاد می‌شود.

عیوب انکساری (Refractive errors)

که شامل موارد زیر هستند:

آستگماتیسم (Astigmatism)

ناشی از نامنظم بودن شکل قرنیه یا عدسی چشم می‌باشد. این ناهنجاری باعث می‌شود نور به طور یکنواخت بر روی شبکیه تمرکز نکند و در نتیجه تصویر تار و مبهمی ایجاد شود. افراد مبتلا به آستگماتیسم ممکن است در دیدن اشیاء نزدیک و دور مشکل داشته باشند و همچنین از خستگی چشم و سردرد رنج ببرند.

دوربینی (hyperopia)

حالتی است که در آن فرد نمی‌تواند اشیاء نزدیک را به وضوح ببیند، در حالی که دید دور خوب است. این مشکل معمولا ناشی از کوتاه بودن طول چشم یا نرمی بیش از حد عدسی است.

نزدیک بینی (myopia)

فرد قادر به دیدن اشیاء نزدیک است، اما اشیاء دور به وضوح دیده نمی‌شوند. این مشکل معمولاً به دلیل بلند بودن طول چشم یا انحنای بیش از حد قرنیه به وجود می‌آید.

از دست دادن تمرکز نزدیک مرتبط با سن یا پیرچشمی (presbyopia)

معمولا در سنین بالای ۴۰ سالگی ایجاد می‌شود و به تدریج توانایی چشم برای تمرکز بر روی اشیاء نزدیک کاهش می‌یابد. این تغییر به دلیل کاهش انعطاف‌پذیری عدسی چشم و سخت‌تر شدن آن در برابر تغییرات فاصله‌های نزدیک و دور ایجاد می‌شود.

بیشتر بخوانید: 5 روش درمان حساسیت چشمی + انواع آلرژی

گلوکوم یا آب سیاه (Glaucoma)

تصور کنید که چشم با فشار بالا مانند یک لاستیک دوچرخه است که به شدت پر از هوا شده است. حال اگر این لاستیک را با فشار و هوای بیشتری پر کنید، نازک‌ترین قسمت آن به سمت بیرون برآمده می‌شود. اگر همچنان به پمپاژ هوا ادامه دهید، در نهایت آن قسمت نازک (عصب بینایی) دچار پارگی می‌شود. این دقیقا همان اتفاقی است که در چشم می‌افتد.

آب سیاه یک نوع بیماری چشم است که در آن عصب بینایی به مرور زمان می‌میرد و در نهایت به نابینایی منجر می‌شود. در بیشتر مواقع گلوکوم با معاینات چشمی به زودی تشخیص داده می‌شوند و افرادی که دائما برای معاینه قرنیه به چشم‌پزشک مراجعه می‌کنند، در صورت ابتلا، بیماری زودتر تشخیص داده شده و روند درمان بهتری را طی می‌کنند و به نابینایی منجر نمی‌شود. باید توجه داشت که فشار چشم با گلوکوم مرتبط است و می‌تواند نشان‌دهنده وجود این بیماری باشد، اما همیشه اینگونه نیست و گلوکوم می‌تواند با فشار طبیعی چشم نیز ایجاد شود که گلوکوم تنش طبیعی (Normal Tension Glaucoma) نام دارد.

* فشار طبیعی چشم برای اکثر مردم بین 10 تا 21 میلی‌متر جیوه است.

گلوکوم یک مشکل شایع در جهان است و دومین علت نابینایی پس از آب مروارید را به خود اختصاص می‌دهد.

دو دسته عمده گلوکوم یا آب سیاه

1- گلوکوم زاویه باز (Open-angle glaucoma): شایع‌ترین نوع گلوکوم با افزایش تدریجی فشار چشم
2- گلوکوم زاویه بسته (Closed-angle glaucoma): نوع حاد با مسدود شدن ناگهانی زاویه چشم و افزایش سریع فشار

علائم آب سیاه

برخی از انواع گلوکوم، هیچ علائم هشدار دهنده اولیه‌ای ندارند و تغییرات در بینایی می تواند به تدریج اتفاق بیفتد، بنابراین علائم به راحتی از دست می‌روند. از آنجا که افراد مبتلا به گلوکوم زاویه باز علائم قابل توجهی ندارند، انجام معاینات معمول چشم برای تشخیص این بیماری در مراحل اولیه بسیار مهم است.
گلوکوم زاویه بسته علائم شدیدتری دارد که عبارتند از:

• درد یا فشار چشم
• سردرد
• هاله رنگین کمانی در اطراف چراغ‌ها
• کم بینی، تاری دید، دید تونلی یا نقاط کور
• حالت تهوع و استفراغ
• چشم‌های قرمز

عوامل خطر

افراد مبتلا به دیابت دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به گلوکوم هستند. سایر عوامل عبارتند از:

• سابقه خانوادگی گلوکوم
• نزدیک بینی (برای گلوکوم زاویه باز)
• دوربینی (برای گلوکوم زاویه بسته)
• فشار خون بالا (فشار خون بالا و افت فشار خون)
• استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها (corticosteroids)
• آسیب یا جراحی قبلی چشم
• افراد بالای 60 سال

دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (Age-related macular degeneration)

تباهی لکه زرد یا دژنراسیون ماکولا یک بیماری چشمی وابسته به شبیکه چشم است که بینایی مرکزی شبکیه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بدان معنی است که افراد مبتلا به دژنراسیون ماکولا نمی‌توانند چیزها را مستقیما در مقابل خود ببینند. این بیماری چشمی معمولا در افراد بالای 50 سال رخ می‌دهد. این افراد کاملا نابینا نیستند و دید محیطی آن‌ها (توانایی دیدن چیزهایی که در اطراف هستند) خوب است. دژنراسیون ماکولا ممکن است در یک یا هر دو چشم با سطوح مختلفی از شدت ایجاد شود.

انواع دژنراسیون ماکولا

دژنراسیون ماکولا خشک (Atrophic): ایجاد رسوبات پروتئینی زرد کوچک به نام دروسن زیر ماکولا، که باعث نازک و خشک شدن آن می‌شود. از دست دادن بینایی به تدریج اتفاق می‌افتد و اکثر افراد بینایی مرکزی خود را به طور کامل از دست نمی‌دهند. در برخی موارد، این فرم می‌تواند به فرم مرطوب تبدیل شود.
دژنراسیون ماکولا مرطوب (Exudative): ایجاد رگ‌های خونی غیرطبیعی در زیر شبکیه و ماکولا که باعث نشت خون و مایعات می‌شود. این نوع شدیدتر بوده و می‌تواند به سرعت منجر به از دست دادن کامل بینایی مرکزی شود.

علائم

• ناتوانی دیدن در نور کم
• مشکل در نحوه دیدن رنگ‌ها
• بینایی کم
• دیدن خطوط مستقیم به صورت موج دار
• دیدن نقاط خالی یا نقاط تاریک در میدان بینایی (نقاط کور)

عوامل خطر

علاوه بر سن، عوامل خطر برای دژنراسیون ماکولا عبارتند از:
• داشتن اضافه وزن
• کشیدن سیگار
• فشار خون بالا
• خوردن غذاهایی با چربی‌های اشباع شده
• سفیدپوست بودن
• دیابت
• آسیب به سر
• عفونت

مراحل بیماری

1- مراحل زودهنگام: ماکولا تغییر می‌کند، اما بینایی تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
2- مراحل متوسط: بینایی ممکن است تار یا موج‌دار (دیدن اشیا با خطوط خمیده و نامنظم) شود.
3- مراحل پیشرفته: بینایی مرکزی به طور کامل از کار می‌افتد.
رتینوپاتی مرتبط با دیابت (Diabetes-related retinopathy)
دیابت تاثیر قابل توجهی بر چشم‌ها و سلامت کلی سیستم بدن می‌گذارد. رتینوپاتی مرتبط با دیابت یک بیماری چشمی است که شبکیه را تحت تاثیر قرار می‌دهد و رگ‌های خونی شبکیه را تضعیف می‌کند. افرادی که با دیابت درگیر هستند، می‌توانند به این بیماری نیز مبتلا شوند. اگر رتینوپاتی مرتبط با دیابت درمان نشود، می‌تواند به از دست دادن بینایی یا نابینایی منجر شود. اما با مراقبت مناسب، می‌توانید پیشرفت بیماری را متوقف کنید.

انواع رتینوپاتی مرتبط با دیابت

رتینوپاتی غیر تکثیری مرتبط با دیابت (NPDR)

در مرحله اولیه بیماری، رگ‌های خونی در شبکیه نشت می‌کنند. این نشت به صورت مایعات، خونریزی یا چربی‌هایی است که در شبکیه ظاهر می‌شود. در نهایت این رگ‌های خونی بسته می‌شوند و باعث ایسکمی یا جریان خون ضعیف می‌شوند.

رتینوپاتی مرتبط با دیابت پرولیفراتی (PDR)

با پیشرفت بیماری، رگ‌های خونی غیرطبیعی در پاسخ به ایسکمی رشد می‌کنند. این رگ‌های غیرطبیعی ممکن است خون را به داخل ماده ژل‌مانند (زجاجیه) که داخل چشم را پر می‌کند، نشت داده و تغییرات کششی در سطح شبکیه ایجاد کنند که منجر به جداشدگی آن و در مراحل پیشرفته باعث از دست دادن بینایی می‌شود.

شبکیه چیست؟

شبکیه بافتی در پشت چشم است که سیگنالی شبیه به فیلم دوربین به مغز می‌فرستد. شبکیه، پرتوهای نور را به امواج الکتریکی تبدیل می‌کند که با مغز ارتباط برقرار می‌کنند. این امواج همان چیزی هستند که به شما امکان دیدن (بینایی) را می‌دهند.
چه کسانی ممکن است به رتینوپاتی مرتبط با دیابت مبتلا شوند؟
هر کسی که دیابت دارد می تواند به رتینوپاتی مرتبط با دیابت مبتلا شود:

دیابت بارداری

• دیابت نوع 1
• دیابت نوع 2

عوامل خطر

• بارداری
• فشار خون

افزایش چربی خون یا هيپرليپيدمی (Hyperlipidemia)

علائم

اکثر افراد در مراحل اولیه، هیچ نشانه ای از رتینوپاتی مرتبط با دیابت را تجربه نمی‌کنند. ممکن است تا زمانی که شرایط شدید نباشد، تغییرات بینایی را تجربه نکنید.

• تاری دید
• کوری رنگ جدید و یا دیدن رنگ به عنوان محو شده
• دید ضعیف در شب (شب کوری)
• لکه‌های تیره کوچک (شناورهای چشم) یا رگه‌هایی در بینایی شما
• مشکل در خواندن یا دیدن اشیاء دور

تنبلی چشم (Amblyopia)

شایع ترین علت اختلال بینایی در کودکان، آمبلیوپی یا تنبلی چشم است که حدود 5 درصد از کودکان زیر 15 سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این بیماری چشمی، بینایی در یک چشم کاهش می‌یابد زیرا چشم و مغز به درستی با هم کار نمی‌کنند. اگر کودکی آمبلیوپی داشته باشد، یکی از چشم‌های او تاری و دیگری دید واضحی دارد. مغز شروع به نادیده گرفتن چشم تار می‌کند و برای دیدن فقط از چشمی که دید واضح دارد استفاده می‌کند. از آنجایی که مغز بیشتر به چشم قوی تر متکی است، با گذشت زمان بینایی چشم ضعیف‌تر بدتر می شود.

علائم کودک مبتلا به تنبلی چشم

• برخورد با اجسام (به خصوص در یک طرف بدن)
• یک چشم را ببندد یا زیاد چشمان خود را ببندد
• اغلب سر خود را به یک طرف متمایل کند
• چشمان ضربدری داشته باشد
• پلک افتاده داشته باشد

عوامل خطر

داشتن اعضای بیولوژیکی خانواده با مشکلات چشمی و بینایی
تأخیرهای رشد
زایمان زودرس (تولد قبل از هفته 37 بارداری)
وزن کم هنگام تولد (تولد با وزن کمتر از 2500 گرم)

استرابیسم (Strabismus)

استرابیسم (ناهماهنگی چشم) وضعیتی است که در آن هر دو چشم با یکدیگر هماهنگ نمی‌شوند. به عبارت دیگر، یک چشم در جهتی چرخانده می‌شود که با چشم دیگر شما متفاوت است. استرابیسم معمولا در نوزادان و کودکان خردسال و اغلب در سن 3 سالگی ظاهر می‌شود. در حالی که استرابیسم عمدتا در دوران کودکی دیده می‌شود، بزرگسالان نیز می‌توانند آن را تجربه کنند. معمولا سکته مغزی باعث ناهماهنگی چشمی در بزرگسالان می‌شود. علت دیگر ضربه جسمی است.

علائم

• دوبینی
• بستن یا پوشاندن یک چشم هنگام نگاه کردن به چیزی در نزدیکی
• کج کردن یا چرخاندن سر
• سردرد
• مشکل در خواندن
• خستگی چشم
• بستن یک چشم هنگام نگاه کردن به اشیاء دور یا قرار گرفتن در نور شدید

علائم بیماری چشم

در صورت بروز تغییرات ناگهانی در بینایی یا آسیب به چشم، فورا به پزشک مراجعه کنید. به طور کلی عوامل خاصی که ممکن است با شرایط پزشکی اورژانسی مرتبط با بینایی همراه باشند، شامل شروع ناگهانی موارد زیر هستند:

1. درد یا تحریک شدید چشم
2. خستگی چشم
3. از دست دادن بینایی
4. تغییر در نحوه دیدن (دوبینی، تاری دید، دید تونلی)
5. تغییر در عملکرد چشم (آبریزش چشم و مشکل در نحوه پلک زدن)
6. تغییر در ظاهر چشم (زرد یا قرمز شدن سفیدی چشم، مردمک‌های تنگ شده)
7. شناورهای چشمی (لکه‌های تیره کوچک)، چشمک زدن نور یا هاله‌های اطراف چراغ‌ها
8. سردرد شدید
9. حالت تهوع یا استفراغ
10. بی حسی یا ضعف در یک طرف بدن
11. گیجی، سرگیجه یا مشکل در صحبت کردن

سرطان چشم

آیا می‌دانستید که ممکن است خالی در پشت کره چشم شما رشد کند؟ بسیاری از چشم‌پزشکان به این وضعیت به عنوان کک و مک روی شبکیه اشاره می‌کنند، اما نام علمی آن خال مشیمیه‌ای (Choroidal Nevus) است. تشخیص و پایش این خال‌ها بسیار مهم است، زیرا مانند خالی که روی پوست ایجاد می‌شود، پتانسیل رشد دارد. خال مشیمیه‌ای معمولا خوش‌خیم است، اما در موارد نادر ممکن است به یک تومور بدخیم به نام ملانوما مشیمیه‌ای (Choroidal Melanoma) تبدیل شود که نوعی سرطان چشم بسیار جدی و کشنده است. معمولا این خال‌ها (مشیمه‌ی) در حدود هفت تا ده درصد از جمعیت یافت می‌شوند و اغلب افراد با آن‌ها متولد می‌شوند. این خال‌ها به‌تدریج در سال‌های قبل از بلوغ رشد می‌کنند، اما پس از رسیدن به بزرگسالی، رشد آن‌ها نادر است. بنابراین اگر پزشک شما یکی از این خال‌ها را تشخیص دهد و متوجه شود که به‌ آرامی در حال رشد است، می‌تواند بسیار نگران‌کننده باشد.

نکته ترسناک درباره ملانوما مشیمیه‌ای این است که اگر این سرطان در بدن گسترش یابد یا متاستاز دهد، به احتمال زیاد به کبد سرایت می‌کند و زمانی که این اتفاق بیفتد، پیش‌آگهی بسیار بدی دارد. در واقع، نرخ بقای افراد پس از پنج سال از تشخیص تنها حدود یک درصد است. بنابراین، بسیار مهم است که چشم‌پزشک شما بتواند این خال‌های مشیمیه‌ای را تشخیص دهد و آن‌ها را برای هرگونه علائم و نشانه‌هایی که ممکن است به توسعه ملانوما اشاره کنند، تحت نظر داشته باشد. زیرا اگر پزشک بتواند آن را زودتر تشخیص دهد، می‌تواند شما را به یک متخصص انکولوژی چشم ارجاع دهد و امیدوار است با درمان از گسترش آن به دیگر قسمت‌های بدن جلوگیری کند.

علائم

کاهش بینایی

دیدن نورهای چشمک‌زن و نقاط شناور (فلوتر)

با این حال، حدود 90 درصد از افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، هیچ علائمی ندارند. بنابراین، مهم است که بدانید که ممکن است این ضایعات در پشت چشم رشد کنند، بدون اینکه هیچ علائمی در بینایی شما ایجاد شود.

عوامل خطر

تعداد خال ریسک

0 1%
1 11%
2 22%
3 34%
4+ 50%<

بیماری ارثی چشم

شما می‌توانید برخی بیماری‌ چشمی را به ارث ببرید، مانند:

رتینیت پیگمانتوزا (Retinitis pigmentosa)

رتینیت پیگمانتوزا (RP) اصطلاحی برای گروهی از بیماری‌های ارثی چشم (IRDs) است که شبکیه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بسیاری از جهش‌های ژنتیکی مختلف می‌توانند باعث ایجاد این بیماری چشمی شوند. از آنجایی که RP گروهی از اختلالات است، تغییرات بینایی در افراد مختلف متفاوت است. اکثر افراد مبتلا به RP کم بینایی دارند و برخی از افراد نابینا می‌شوند. تغییرات بینایی معمولا از دوران کودکی شروع می‌شود اما، گاهی اوقات این تغییرات آنقدر آهسته اتفاق می‌افتد که شما متوجه آن نمی‌شوید. برخی از افراد بینایی خود را زودتر از دست می‌دهند و در برخی از انواع RP، از دست دادن بینایی در یک نقطه خاص متوقف می‌شود. به طور کلی رتینیت پیگمانتوزا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

علائم

• مشکلات دید در شب
• مشکلات دیدن در نور کم
• نقاط کور در دید محیطی (جانبی)
• داشتن احساس چشمک زدن نور
• حساس بودن یا ناراحت بودن در نور روشن (فوتوفوبیا)
• داشتن دید تونلی (فقط دید مرکزی)
• از دست دادن توانایی دیدن رنگ
• داشتن دید بسیار ضعیف

سندرم آشر (Usher syndrome)

سندرم آشر بیماری نادری است که باعث از دست دادن بینایی، کاهش شنوایی و گاهی مشکلات تعادل می‌شود. سه نوع سندرم آشر وجود دارد. هر نوع علائم مختلفی ایجاد می‌کنند که در زمان‌های مختلف نیز ایجاد می‌شود. سندرم آشر یک اختلال ارثی بوده و ممکن است علائم آن با گذشت زمان بدتر شود.

سه نوع سندرم آشر عبارتند از:

سندرم آشر نوع 1

وجود مشکلات کم شنوایی و تعادل در بدو تولد

بدتر شدن با افزایش سن

سندرم آشر نوع 2

تولد نوزادان مبتلا با کم شنوایی متوسط تا شدید
مشکلات بینایی در نوجوانی و شدت بیشتر با افزایش سن

سندرم آشر نوع 3

این نوع بسیار نادر است. افراد مبتلا به این نوع سندرم، هنگام تولد شنوایی و بینایی معمولی دارند. در اواخر کودکی شروع به کاهش شنوایی و از دست دادن بینایی در اوایل تا اواسط بزرگسالی می‌کنند. نیمی از مبتلایان به سندرم آشر نوع 3 نیز مشکلات تعادلی دارند.

علائم شایع

کاهش شنوایی

از دست دادن بینایی

مشکلات تعادل: کودکان مبتلا به سندرم آشر نوع 1 ممکن است در حفظ تعادل خود مشکل داشته باشند، بنابراین ممکن است یادگیری راه رفتن بیشتر طول بکشد.

بیشتر بخوانید:  همه چیز درباره انواع تنبلی چشم کودکان و بزرگسالان | تشخیص، پیشگیری و درمان

بیماری اشتارگارت (Stargardt disease)

بیماری اشتارگارت یک بیماری ژنتیکی چشمی است که بر بینایی ماکولا (قسمت مرکزی شبکیه است که دید مرکزی واضح می‌دهد) تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود بینایی خود را در طول زمان از دست بدهید. افراد مبتلا به بیماری اشتارگارت، بیش از حد یک ماده زرد چرب به نام لیپوفوسین دارند. همه لیپوفوسین دارند، اما در افراد مبتلا به بیماری اشتارگارت، روی ماکولا جمع می‌شود. بیماری اشتارگارت معمولا در هر دو چشم است. در بسیاری از افراد در نوجوانی یا بیست سالگی تشخیص داده می‌شود، اما می‌تواند زودتر از 10 و بعد از 30 سالگی نیز اتفاق بیفتد.

علائم

• ناتوانی در واضح دیدن
• ناتوانی دید در شب یا در نور کم
• از دست دادن توانایی دیدن رنگ ها
• داشتن حرکات غیر ارادی چشم
رتینوشیزیس (Retinoschisis)
زمانی اتفاق می‌افتد که شبکیه شما به دو یا چند لایه تقسیم می‌شود.

علائم

• چشم‌های ضربدری
• چشم‌هایی که به طور غیرقابل کنترلی از یک طرف به طرف دیگر حرکت می‌کنند (نیستاگموس)
• از دست دادن بینایی مرکزی جانبی (بسته به جایی که شکاف رخ می‌دهد)
• دوربینی

تفاوت بین جداشدگی شبکیه و رتینوشیزیس چیست؟

جداشدگی شبکیه به این معنی است که شبکیه از بافت‌هایی که از آن حمایت می‌کنند دور شده است. رتینوشیزیس به این معنی است که خود شبکیه شکافته شده است.

گلوکوم ارثی (Hereditary Glaucoma): نوع زاویه باز
آب مراورید مادرزادی (Congenital Cataracts)

بیماری‌های شبکیه چشم

دژنراسیون ماکولا وابسته به سن و رتینوپاتی مرتبط با دیابت از بیماری‌های شبکیه چشم هستند که در بالا به آن پرداخته شد. در ادامه دیگر بیماری‌های شایع شبکیه را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

جداشدگی شبکیه (Retinal detachment)

جداشدگی شبکیه یک بیماری چشمی بدون درد اما جدی است. در واقع شبکیه، لایه ای از بافت در پشت چشم، از بافت‌هایی که از آن حمایت می‌کنند جدا می‌شود. شبکیه جدا شده بر بینایی تأثیر می‌گذارد و می‌تواند به نابینایی منجر شود.

علائم

• شناورهای چشم بیشتر از حد معمول (لکه‌های تیره و خطوط پیچ خورده ای که در دید شما حرکت می‌کنند)
• چشمک زدن نور
• تیره شدن دید محیطی (دید جانبی)
• تیره شدن یا سایه پوشاندن بخشی از دید شما

عوامل خطر

• آسیب دیدگی چشم
• پیری
• داشتن جداشدگی قبلی شبکیه یا سابقه خانوادگی جداشدگی شبکیه
• داشتن جراحی قبلی چشم
• نزدیک بینی بیش از حد
• جداشدگی زجاجیه خلفی
• نازک شدن شبکیه یا رتینوپاتی مرتبط با دیابت
• برخی از اختلالات ارثی چشم
• سابقه پارگی یا جداشدگی شبکیه در چشم دیگر

پارگی یا سوراخ شبکیه (Retinal tears or holes)

پارگی‌های شبکیه زمانی رخ می‌دهند که زجاجیه شبکیه را تحت کشش قرار دهد، در حالی که سوراخ‌های شبکیه به دلیل نازک شدن تدریجی بافت شبکیه شکل می‌گیرند. سوراخ‌های شبکیه معمولا کوچکتر هستند و خطر کمتری برای ایجاد جداشدگی شبکیه دارند.

عوامل خطر

سن بالا
درجه نزدیک بینی
دژنراسیون شبکیه چشم (تکه‌های نازک در شبکیه)
آسیب یا ضربه شدید
سابقه خانوادگی پارگی یا جدا شدن شبکیه
جراحی قبلی چشم

انسداد ورید شبکیه (Retinal vein occlusion)

انسداد ورید شبکیه (RVO) انسداد جزئی یا کلی در ورید است که خون را از شبکیه تخلیه می‌کند. انسداد در ورید شبکیه مانع از خروج خون از شبکیه می‌شود که می‌تواند به عوارضی از جمله افزایش فشار در چشم و تورم منجر شود.
انواع انسداد ورید شبکیه
انسداد ورید مرکزی شبکیه (CRVO) یا انسداد ورید اصلی شبکیه
انسداد ورید شبکیه شاخه (BRVO) یا انسداد یکی از وریدهای شاخه کوچکتر. این نوع شایع تر است.

علائم

• تاری دید یا از دست دادن بینایی
• شناورها
• درد یا فشار در چشم
عوامل خطر
تصلب شریان
دیابت
گلوکوم
فشارخون بالا

رتینیت عفونی (Infectious retinitis)

رتینیت عفونی، التهاب شبکیه است که در اثر عفونت توسط ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها ایجاد می‌شود. این پاتوژن‌ها بسته به ویژگی‌هایی مانند سن، مکان و وضعیت ایمنی بدن بر بیماران تأثیر متفاوتی می‌گذارند.

علائم

• کاهش بینایی
• حرکات غیرارادی چشم
• حساسیت به نور
• چشمان قرمز
• درد چشم

رتینوپاتی سروز مرکزی (Central serous retinopathy)

رتینوپاتی سروز مرکزی زمانی اتفاق می‌افتد که مایع در پشت شبکیه چشم شما جمع می‌شود. این مایع می‌تواند باعث جدا شدن شبکیه شده و به مشکلات بینایی منجر شود. این بیماری اغلب با استرس و استفاده از کورتیکواستروئید همراه است. بسیاری از موارد به خودی خود برطرف می شوند، اما باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشید تا مطمئن شوید که مشکلات بینایی دائمی نیستند.

علائم

• تاری دید ، مانند لکه ای در مرکز دید
• دید تیره تر یا کم نور
• اشیاء سفید، کسل کننده یا تا حدودی قهوه ای به نظر می‌رسند
• اشیاء کوچکتر یا دورتر از آنچه هستند به نظر می‌رسند
• خطوط مستقیم کج یا خمیده به نظر می‌رسند

عوامل خطر

• بیماری‌های خود ایمنی، مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید
• بیماری قلبی یا فشار خون بالا
• عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری
• ماری کلیوی، مانند گلومرولونفریت
• بارداری
• مشکلات خواب، مانند آپنه خواب و بی خوابی
• استفاده از برخی داروها (مانند داروهای احتقان بینی و اختلال نعوظ)

خطرناک ترین بیماری چشم

خطرناک‌ترین بیماری‌ چشم که می‌توانند منجر به از دست دادن بینایی شوند، عبارتند از:
1. گلوکوم (Glaucoma)
2. رتینیت پیگمانتوزا (Retinitis Pigmentosa)
3. دژنراسیون ماکولا (Age-related Macular Degeneration)
4. جداشدگی شبکیه (Retinal Detachment)
5. آب مروارید (Cataracts)
6. عفونت‌های چشمی (مثل عفونت ویروسی یا باکتریایی)

برخی از بیماری‌ چشم شایع کودکان چیست؟

• عدم انطباق چشم (استرابیسم)
• تنبلی چشم
• تومور شبکیه (Retinoblastoma)
• کولوباما (Coloboma)
• التهاب یا عفونت کیسه‌های اشکی (dacryocystitis)

آیا می‌توان از بیماری‌های چشمی پیشگیری کرد؟

برخی از بیماری چشمی کاملا قابل پیشگیری هستند اما بسیاری از بیماری‌های چشمی به طور غیرقابل پیش بینی اتفاق می‌افتند و پیشگیری یا کاهش احتمال ابتلا به آن‌ها را غیرممکن می‌کند. برخی اقدامات کلی که می‌توانید برای حفظ سلامت چشم‌های خود انجام دهید، شامل موارد زیر هستند:

معاینات منظم چشم: حداقل هر یک تا دو سال یکبار

• استفاده از محافظ چشم
• خودداری از مصرف نیکوتین
• نادیده نگرفتن عفونت‌ها
• نادیده نگرفتن علائم چشم
• قراردادن تغذیه مناسب در اولویت
• داشتن وزن سالم و حفظ آن

درمان بیماری چشم

درمان‌ بیماری چشمی می‌تواند به اندازه خود بیماری‌ها متنوع و متفاوت باشد. برخی از درمان‌ها می‌توانند برای تعداد زیادی از بیماری چشمی مؤثر باشند. اما برخی دیگر بسیار تخصصی هستند و فقط برای یک بیماری خاص مفیدند و برای درمان مشکلات دیگر کاربردی ندارند. عیوب انکساری یکی از شایع ترین بیماری چشمی است و معمولا درمان آن‌ها آسان تر است. لنزهای اصلاحی مانند عینک یا لنزهای تماسی به تنظیم بینایی و بهبود حدت بینایی کمک می‌کنند. شما می‌توانید برای اطلاع از انواع  قیمت عینک‌ طبی  به فروشگاه صاپتیک استور مراجعه کنید.

سایر درمان‌های رایج برای بیماری‌ چشمی عبارتند از:

جراحی اصلاح بینایی، به ویژه جراحی های مبتنی بر لیزر مانند لیزیک

جراحی‌های چشم مانند جراحی گلوکوم و جراحی آب مروارید

لنزهای تماسی دو/چند کانونی، جراحی لیزیک، PRK، SMILE برای پیرچشمی

تزریق، جراحی لیزر، ویترکتومی برای رتینوپاتی مرتبط با دیابت

مکمل‌های غذایی برای درمان دژنراسیون ماکولا وابسته به سن خشک

داروها برای درمان دژنراسیون ماکولا وابسته به سن مرطوب

از آنجا که درمان‌ها می توانند بسیار متفاوت و بسیار خاص باشند، چشم‌پزشک شما بهترین منبع اطلاعات برای درمان مورد نیاز شماست. آن‌ها همچنین می‌توانند در مورد عوارض جانبی احتمالی، و موارد دیگر به شما اطلاعات کافی بدهند.

منابع

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/eye-diseases

https://www.cdc.gov/vision-health/about-eye-disorders/index.html

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24853-retinal-diseases

https://www.asrs.org/patients/retinal-diseases/16/infectious-retinitis#:~:text=Infectious%20retinitis%20is%20an%20inflammation,and%20protecting%20the%20fellow%20eye.

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24853-retinal-diseases