انتخاب عینک و یا لنز چشم، به موارد بسیاری بستگی دارد که می‌تواند تصمیم نهایی را سخت کند چرا که هر دو آنها مزایای خاص خود را دارند. یکی از موارد مهمی که در این میان وجود دارد قیمت متفاوت است. علاوه بر آن قدرت لنز و بینایی بهتر در آخر تصمیم نهایی را مشخص می‌کند.
در این مطلب انواع لنز چشم، سوالات متداول با آن، روش‌های مراقبت و تفاوت لنزهای جراحی و طبی را بررسی می‌کنیم.
یکی از مزایای استفاده از لنز در مقایسه با عینک طبی آن است که نیاز به پوشیدن چیزی ندارید و می‌توانید به سادگی دید خود را ارتقا دهید. علاوه بر آن اگر اهل ورزش باشید، استفاده از عینک هنگام ورزش سخت بوده و مانع ورزش کردن شما می‌شود در حالیکه لنز می‌تواند بدون ایجاد مزاحمت در هنگام ورزش نیز مورد استفاده قرار بگیرد.
زودتر از همه مطلع شو!
برای اطلاع از جشنواره‌ها و تخفیف‌های
عینک های پرفروش صاپتیک استور، شماره خود را وارد کنید.
انواع لنز چشم
لنزهای تماسی که مستقیما روی قرنیه چشم قرار میگیرند، انواع مختلفی دارند که در ادامه به معرفی و بررسی آنها می‌پردازیم.
1- لنزهای طبی سخت و نرم
بسیاری از مردم تصور می‌کنند که لنزهای سخت قدیمی شده‌اند و لنزهای نرم جایگزین بهتری هستند، اما در واقع آنها مزایای بسیار زیادی در مقایسه با لنزهای نرم دارند. در ادامه نقاط قوت و ضعف هر دو نوع لنز سخت و نرم را بررسی می‌کنیم.
در گذشته لنزهای سخت به عنوان لنز چشم شناخته می‌شدند اما به مرور زمان با پیشرفت تکنولوژی، لنزهای نرم عرضه شدند و آنها نیز به مرور زمان بهتر و بهتر شدند و به همین دلیل امروزه اکثر چشم پزشکان لنزهای نرم را پیشنهاد می‌کنند. نه به این دلیل که این لنزها بهترین هستند، بلکه به خاطر راحتی بیشتر و استفاده بدون دردسر استفاده از آنها پیشنهاد می‌شود.
نقاط قوت لنزهای نرم:
1- راحتی در استفاده و انتخاب
2- عدم احساس ناراحتی در اثر استفاده طولانی مدت
3- طراحی و عملکرد تخصصی و بهتر در مقایسه با لنز سخت از نظر راحتی
اما در عوض لنزهای سخت کاملا شخصی سازی شده هستند و باید به صورت تخصصی برای چشم شما طراحی شوند تا به راحتی روی چشم قرار بگیرند.
به همین دلیل خرید و انتخاب آنها به راحتی لنزهای نرم نیست؛ و اکثر مردم زمانی که تصمیم به خرید لنزهای چشم میگیرند، به خرید لنزهای نرم ترغیب می‌شوند. به طور کلی لنزهای نرم خوب بوده و بینایی خوبی را ارائه می‌دهند. اما متاسفانه این لنزها برای هر نوع نمره چشم عرضه نمی‌شوند یعنی محدوده انتخاب آنها برای افراد خاصی است و علاوه بر آن برای افرادی که نمره چشم بالا یا خیلی خاصی دارند مناسب نیست.
پس اگر شما نمره چشم خاص یا مشکل خاصی دارید، ممکن است این لنزها مناسب شما نباشند، البته لنزهای نرمی هستند که برای آستیگمات مناسب هستند اما معمولا اگر یک نمره چشم عجیب و غریب دارید یا آستیگمات چشمتان زیاد است، لنزهای نرم نمی‌توانند به خوبی عمل کنند. و نکته مهم دیگر در مورد لنزهای نرم آن است که نیاز به تعویض آن دارید؛ زمان تعویض معمولا بسته به مدل آن می‌تواند ماهیانه یا روزانه باشد یا ممکن است نیاز به تمیز کردن آنها داشته باشید. علاوه بر آن رنج قیمتی لنزهای نرم از 5 میلیون تومان تا 12 میلیون تومان میرسد. این قیمت برای دو چشم و یکسال استفاده در نظر گرفته شده است؛ که برای بسیاری از افراد گران به نظر میرسد.
با تمام این موارد، لنزهای نرم معمولا اولین انتخابی است که اکثر افراد به سراغ آن می‌روند.
لنزهای سخت کمی کوچکتر از لنزهای نرم هستند. لنزهای نرم معمولا 14 میلی متر هستن درحالیکه لنزهای سخت معمولا بین 9 تا 9.5 میلی متر هستند.
لنزهای سخت باید به صورت اختصاصی ساخته شوند و شکل و طراحی آن دقیقا مانند چشم شما باشد که به راحتی روی چشم شما قرار بگیرند و حرکت نکنند چون اگر حرکت کنند می‌توانند در نهایت به چشم شما آسیب برسانند؛ و علاوه بر آن بر روی چشم راحت نخواهند بود. لنزهای سخت چند مزیت خیلی مهم و چند نقطه ضعف دارند.
نقاط قوت لنزهای سخت:
یکی از مهمترین نقاط قوت لنزهای سخت آن است که بخاطر طراحی و ساخت اختصاصی، می‌توانند دقیق و اختصاصی برای چشم‌های شما طراحی شوند و بینایی شما را تا سطح زیادی ارتقا دهند. برخی اوقات افرادی که از لنز نرم استفاده می‌کنند، ممکن است بینایی‌شان را تا سطح کامل بدست نیاورند، اما با استفاده از لنز سخت به دلیل کیفیت اپتیکال لنز و نوع پلاستیکی که از آن ساخته شده‌اند، برای بینایی بهترین هستند. این لنزها یک پوشش به نام Tear prism در قسمت پشتی ایجاد می‌کنند که بینایی شما را ارتقا داده و کیفیت خیلی بهتری را در مقایسه با سایر لنزهای تماسی به شما می‌دهند؛ و در نهایت این لنزها هر گونه خطر و مشکلات روی قرنیه چشم مانند اعوجاج و زخم روی چشم را خنثی می‌کنند.
علاوه بر تمام موارد گفته شده اگر شما شخصی با یک نمره چشم خاصی هستید مثلا آستیگمات بسیار زیادی روی چشم دارید، لنزهای سخت می‌توانند به صورت تخصصی برای شما ساخته شده و نتایج بهتری را در نهایت برای شما ایجاد کنند.
دلیل اصلی که اکثر مردم ترجیح می‌دهند لنزهای نرم را به جای لنز سخت انتخاب کنند آن است که بسیار راحت تر بوده و استفاده از آنها به طور کلی راحت تر است و احساس آزار و اذیت روی چشمتان نخواهید داشت. مخصوصا اگر برای اولین بار است که از لنز استفاده می‌کنید. پس استفاده از لنزهای سخت و عادت کردن به آنها کمی زمان بر است.
درست از زمانی که این لنزها را روی چشم قرار می‌دهید آنها را حس می‌کنید و معمولا برای عادت کردن به آنها در روز اول حداقل به 2 ساعت زمان نیاز دارید، پس از آن در روزهای بعد مجددا چند ساعت از آنها استفاده می‌کنند مثلا 3-4 ساعت و این روند تا مدتی انجام می‌شود که در نهایت بتوانید به صورت روزانه از آنها استفاده کنید. اما اگر این روند را طی کنید پس از مدتی حتی احساس نخواهید کرد که لنزها روی چشم شما هستند. پس در نهایت چشم و پلک شما به لنزهای تماسی عادت می‌کنند.
اما در نهایت یکی از مهمترین مزایای لنزهای سخت این است که اگر از آنها خوب مراقبت کنید، نمره چشمتان بالاتر نرود و آنها را نشکنید یا دچار خط و خش نشوند، تا ابد یا حداقل سالها می‌توان از آنها استفاده کرد. علاوه بر آن بخاطر نحوه ساخت، این لنزها معمولا ارزانتر از لنزهای نرم هستند.
انواع لنزهای اپتیکال
1- لنز تک دید (Single Vision Lenses)
این لنزها قدرت یکسانی در کل لنز داشته و برای اصلاح نزدیک بینی و دوربینی از آنها استفاده می‌شود.
2- لنز چشم دوکانونی (Bifocal Lenses)
این لنزها از دو لنز متفاوت برای اصلاح بینایی دور و نزیک ساخته شده اند. لنزهای دوکانونی معمولا یک خط جداکننده قابل مشاهده بین دوکانون دارند.
3- لنز سه‌کانونی (Trifocal Lenses)
عدسی‌های سه‌کانونی از سه لنز برای دور و نزدیک و همچنین پیرچشمی و ناتوانی در تمرکز در فاصله میانی (ناشی از از دست دادن انعطاف‌پذیری در عدسی چشم) تشکیل شده‌اند. این لنزها بسیار تخصصی بوده و در موارد خاصی از آنها استفاده می‌شود.
4- لنزهای پیشرونده (Progressive Lenses)
این لنزها به یک انتخاب محبوب به جای دوکانونی و سه‌کانونی تبدیل شده‌اند. لنزهای پیشرونده دید را در فواصل نزدیک، میانی و دور بدون شکاف یا خط قابل مشاهده اصلاح می‌کنند.
5- لنزهای توریک (Toric Lenses)
لنزهای توریک نوعی از لنزهای تک دید هستند که برای اصلاح آستیگمات با یک سری اضافات به جهت افزایش قدرت عملکرد استفاده می‌شوند.
انواع مواد به کار رفته در لنز عینک‌ها و لنز تماسی:
1- پلاستیک CR-39
یک پلیمر پلاستیکی حرارت دیده است که به دلیل هزینه کم و وزن سبک محبوبیت بالایی دارد.
2- پلی کربنات
برای اولین بار برای ساخت گیره‌های کلاه ایمنی و عینک ایمنی از این ماده استفاده شد و اکنون یک انتخاب محبوب برای عینک‌های طبی است، پلی کربنات سبک‌تر و مقاوم‌تر از پلاستک CR-39 در برابر ضربه است.
3- پلاستیک با شاخص بالا
یک نوع خاص پلاستیک که در مقایسه با CR-39 نازک‌تر و سبک تر است.
4- شیشه
این نوع لنزها معمولا کیفیت دیداری و نوری عالی دارند، در برابر خش مقاوم بوده و قیمت کمتری نسبت به پلاسیتک دارن، اما به دلیل سنگین‌تر بودن و شکستن راحت شیشه در مقایسه با پلاستیک از آنها استفاده نمی‌شود.
استفاده از لنز تماسی چشمی بهتر است یا جراحی لنز در چشم؟
تا اینجا با انواع لنزها، عینک‌ها و نقاط قوت و ضعف لنزهای تماسی آشنا شدید، حال ممکن است بپرسید که عمل جراحی بهتر است یا استفاده از لنزهای تماسی معمولی؟
در عمل جراحی ICL که مخفف Implantable Contact Lens است، از روش خاصی برای قرار دادن لنز در چشم استفاده می‌شود تا نیاز به استفاده از عینک یا لنز تماسی نداشته باشید. علاوه بر آن این روزها قطعا در مورد عمل لیزیک نیز شنیده‌اید که در ادامه تفاوت‌های آن با ICL را نیز بررسی می‌کنیم.
تفاوت مهم عمل لنز چشم، با استفاده از لنز تماسی در حالت عادی آن است که این لنز با عمل جراحی درون چشم قرار گرفته و دیگر نیازی به خارج سازی و موارد مشابه ندارد. پس به طور کلی این عمل نیز یک لنز است که درون چشم و پشت عنبیه اما جلوی لنز کریستالی درون چشم قرار میگیرد. به دلیل اینکه ICL درون چشم قرار میگیرد مزایای خاص خود را در مقایسه با لیزیک دارد. موارد مهم آن این است که ICL می‌تواند تا حد بیشتری از نزدیک بینی را در مقایسه با لیزیک حل کند.
اما یک مزیت مهم لیزیک آن است که شما یک قسمت از بافت سطح چشم را تبخیر می‌کنید و در نتیجه زمانی‌که عمل تمام شد، آن مشکل برای همیشه از بین رفته است.
اما با عمل ICL، بخاطر اینکه لنز درون چشم قرار دارد، اگر مشکلی پیش بیاید یا به هر دلیلی اتفاقی بیوفتد و نیاز به بازگشت به حالت قبلی داشته باشید، این امکان وجود دارد، آنها می‌توانند لنز را با یک لنز دیگر تعویض کنند.
یکی دیگر از موارد مهمی که ممکن است برخی افراد ICL را به لیزیک ترجیح دهند، مشکلات ناشی بعد از عمل مانند خشک شدن چشم‌هاست. اما به دلیل اینکه ICL سطح چشم را دستکاری نمی‌کند، ریسک بالایی مانند لیزیک وجود ندارد. علاوه بر آن دید افرادی که عمل ICL انجام داده اند در مقایسه با لیزیک در شرایط نوری کم بهتر است.
اما خطراتی مانند آسیب‌های احتمالی به بخش داخلی چشم در اثر ضربه و یا فشار زیاد در اثر ICL می‌تواند در شرایطی بسیار خطرناک‌تر از استفاده از لنز تماسی باشد.
البته باید در نظر گرفت که ICL تا حد خاصی می‌تواند مشکل بینایی را حل کند و اگر مشکل بینایی شما بالا باشد ممکن است حتی با استفاده از این عمل، بازهم به 0 نرسید و لازم باشد برای موارد خاصی از عینک استفاده کنید. علاوه بر آن موارد بسیار مهمی هستند که باید قبل از انجام این عمل در نظر گرفت.
به عنوان مثال زاویه جلویی قسمت جلو چشم، بیش از حد کم عمق نباشد، یه موارد تخصصی بسیار دیگر که همه و همه در تصمیم نهایی و عملکرد این عمل تاثیر گذار هستند.
اما استفاده از لنزهای تماسی می‌تواند ساده تر باشد.
مراقبت از لنزهای تماسی و چشم ها
علاوه بر روش‌های صحیح تمیز کردن لنزها که باید از آن آگاه باشید، مواردی هستند که باید هنگام استفاده از لنزهای تماسی حتما به آنها توجه داشته باشید:
به جهت جلوگیری از عفونت چشم و بسیاری از مشکلات دیگر، حتما باید لنزها را به روش مشخص شده با توجه به نوع لنز و به دفعات لازم با مواد مخصوص تمیز کردن آن لنز تمیز کنید. روش‌های بسیار زیادی برای تمیز کردن لنزهای تماسی وجود دارند اما بهترین روش، روشی است که دکتر شما با توجه به نوع لنز انتخابی به شما آموزش میدهد. در ادامه سوالات متداولی که در زمینه استفاده از لنزهای تماسی وجود دارد را بررسی می‌کنیم.
پرسش و پاسخ
1- آیا باید لنز چشم خود را بعد از خروج از چشم بمالیم؟
بله، اگر در حال حاضر از محلول چند منظوری برای تمیز کردن لنزهای نرم استفاده می‌کنید، هیچ مقاله ای نیست که توصیه کرده باشد لنزهای نرم را نمالید. مالش لنزهای تماسی نرم بین دو تا 20 ثانیه بسته به نوع محلول مراقبت از لنز که خریداری کرده اید، رسوبات و میکروارگانیسم‌ها را از بین برده و عوارض و مشکلات عفونتی را کاهش میدهد.
مرحله مالش با شستشوی کامل با محلول معمولا توسط سازنده لنز مشخص شده است (که بین 5 تا 10 ثانیه است) و بهترین کار پیروی از روش‌های ارائه شده توسط سازندگان است.
شواهد اخیر به طور قطعی نشان میدهد که مالش و شستشوی لنز پس از خارج کردن، ایمن ترین روش استفاده را برای چشم فراهم می‌کند.
2- آیا می‌توانیم از لنزهای تماسی بعد از تاریخ انقضا استفاده کنیم؟
همانطور که بالاتر گفته شد، این لنزها انواع مختلف یکبار مصرف، روزانه، ماهانه، فصلی و … دارند. اما هرگز نباید پس از پایان تاریخ انقضای بسته از آنها استفاده کنید. این شامل موارد استفاده نشده نیز می‌شود. یعنی اگر از لنزها استفاده نکرده اید و تاریخ بسته آنها تمام شده، از آنها استفاده نکنید.
3- اگر هرازگاهی از لنزها استفاده می‌کنم، چطور از آنها مراقبت کنم؟
به طور کلی یک روش مشخص برای مراقبت از تمام لنزها وجود ندارد. مهم است که توجه داشته باشید که چه مدت لنزهای تماسی را می‌توان در محلول شان نگهداری کرد، چون گاهی اوقات این محلول نیز تاریخ انقضا دارد و نباید به مدت طولانی لنزها را در آن قرار داد. برخی از محلول‌ها برای نگهداری تا 24 ساعت مناسب هستند در حالیکه برخی دیگر تا یکماه هم می‌توانند از لنزها نگهداری کنند. پس این موارد تماما به مدل لنز و محلول شما بستگی دارد.
4- روش صحیح خارج سازی لنز به صورت خلاصه چیست؟
به جز لنزهای تماسی روزانه که در شب باید دور انداخته شوند، برای سایر لنزها باید حتما از محلول استفاده کنید. علاوه بر آن:
همیشه دستان خود را شسته و خشک کنید و سپس برای خارج سازی لنز تماسی اقدام کنید.
همیشه لنز اولیه را اول خارج کنید، مثلا اگر لنز سمت راست را خارج کردید، همیشه همین روند را دنبال کنید.
یک لنز را بردارید و کف دست خود بگذارید.
محلول لنز تماسی چند منظوره را بمالید و لنز را با توجه به زمان دستور سازنده از هر طرف بمالید.
لنز تماسی را با محلول چند منظوره طبق زمان اعلامی سازنده شسته و آب کشی کنید.
هرگز از آب لوله‌کشی برای شستشوی لنزهای خود استفاده نکنید چرا که به طرز شدیدی خطر عفونت‌های شدید چشمی را افزایش میدهد.
لنز تماسی را در یک محفظه لنز تمیز و خشک قرار دهید و و سپس محل محلول کیس را کاملا پر کنید.
مراحل سه به بعد را برای چشم دیگر تکرار کنید.
لنزها را با توجه به زمان خیساندن توصیه شده سازنده خیس کنید چون برای هر محصول متفاوت بوده و ممکن است بین 4 تا 8 ساعت باشد.
بسته بندی محلول را به طور کامل برای دستورالعمل‌های مربوط به تمیزکردن بخوانید و از روش سازنده پیروی کنید.
ظرف لنز را با توجه به دستور سازنده و مدت انقضا دور بیندازید چرا که می‌توانند سبب عفونت چشمی شوند.
5- لنز تماسی از دستم روی زمین افتاد اما وقت ندارم یک چرخه کامل ضدعفونی را اجرا کنم، چکار کنم؟
بهترین کار استفاده از یک لنز تماسی دیگر است اگر زاپاس دارید، چراکه تمیز کردن ساده یا اولیه می‌تواند به عوارض شدید منجر شود. اگر از لنزهای یکبار مصرف استفاده می‌کنید آن را دور بیندازید. معمولا تمام لنزهای تماسی یک عینک مخصوص دارند که در شرایط این‌چنینی بجای لنز از عینک استفاده کنید.
6- آیا می‌توانم از آب معمولی برای نگه داری لنز استفاده کنم؟
هرگز!